a- Osmanlı Dönemi: Osmanlı Devleti'nde Türkiye'de süreli yayın hareketi 1831 yılında Takvîm-i Vekâyi' ile başlamış, ardından Cerîde-i Havâdis'le devam etmiştir. Mecmua/dergi benzeri bir yayın hareketi Tanzimat sonrasında başlamıştır. Her ne kadar daha önceleri yabancıların çıkardığı bazı ticarî tanıtım içerikli yayınları olmuşsa da akademik anlamda, fikrî, edebî ve bilimsel içerikli ilk dergi 1849'da çıkmaya başlamış olan Vaka-ı Tıbbiye'dir. Aylık yayımlanan dergi, 28. sayısında yayınını sonlandırmıştır (1851). 1862'de Cem'iyet-i İlmiye-yi Osmâniye'nin yayımladığı Osmanlı'da ilk bilimsel-popüler yayın kabul edilen Mecmûa-yı Fünûn çıkmaya başlamıştır. 1863'te yayımlanmaya başlanan Mir'ât ise ilk resimli mecmua olarak bilinmektedir. İlerleyen tarihlerde, ilk kadın mecmuası, ilk mizah ve çocuk mecmuası gibi farklı türlerde yayınlar kendini göstermeye başlamıştır.

XIX. yüzyılda maarif, hemen bütün cemiyetlerin ve devletlerin felahı ve refahı için bir kurtuluş reçetesi olarak sunulmaya başlanmıştır. Maarif denilen saha sadece mekteple sınırlı görülmediğinden bunun yanında hoca, mürebbi, kitap, dergi vb. unsurlar da maarifin vazgeçilmezleri haline gelmiştir. Bu sebeple toplumu maarife ısındırmak için gazete ve dergilerin önemli bir araç olduğu kabul edilmiştir. 1860'ların başından itibaren gazetelerin öncelikli mevzularından biri maariftir. Kısa süre sonra da sırf maarife hasredilen gazete ve mecmua türü yayınlar kendini göstermeye başlamıştır. Özellikle II. Abdülhamid döneminde siyasî mecmuaların bile ana başlıklarının altında "maariften bahseden gazete/mecmua" ibaresi sıklıkla kullanılmıştır.

Maarif mecmuaları, talim ve terbiyenin nazarî ve amelî yeniliklerini okuyucularına duyurmanın yanında, bilim, teknik, teknoloji, moda, mimari, günlük hayat vb. sahalarda da Avrupa kültür ve medeniyetinin taşıyıcı unsurlarından biri olmuştur. Bu durum Osmanlı-Batı etkileşim kanallarından biridir. Bu etkileşim hem eğitim felsefesi ve uygulamaları yoluyla hem de görseller üzerinden gerçekleşmiştir. Osmanlı son dönemi dergileri bir bütün olarak incelendiğinde, Avrupa ve Amerika'da eğitime dair yaşanan gelişmelerin yakından takip edildiği görülebilir. Dergilerde yer alan makalelerde Antik Yunan filozoflarından güncel teori ve yöntemlere kadar geniş bir yelpaze söz konusudur.

II. Meşrutiyet döneminden itibaren ise sırf eğitime yer veren mecmua sayısında ciddi bir artış söz konusudur. Osmanlı Devleti'nin başşehri olması sebebiyle bahsi geçen dergilerin önemli bir kısmı İstanbul'da yayımlanmıştır.

Osmanlı'dan Cumhuriyet'e öncelikli teması eğitim olan dergilerin en önde gelenleri hakkında (tarih sırasına göre) kısa tanıtım ve değerlendirme şöyle yapılabilir:

Memâlik-i Mahrûse (1870): Haftada beş gün yayımlanan eğitim dergilerinden biridir. Dönemin eğitim gelişmeleri hakkında haberler bulunması bakımından önemli kaynaklardan sayılmıştır. Bunun yanında toplumu yeni gelişmeler hakkında bilgilendirmeye çalışmıştır.

Medeniyet (1874): Sultan Abdülaziz döneminde yayımlanmış eğitim dergilerinden biridir. Sahibi Eğribozlu Mehmed Ârif Bey'dir. Yazarları arasında Fâik Reşad, Çaylak Tevfik, Lehli Hayreddin Karski, Binbaşı Sait beyler vardır. Derginin başlık altında "maarif ve edebiyata dair gazete" ibaresi bulunmaktadır. Hakkı Tarık Us koleksiyonunda 13 Mayıs 1876 tarihinde çıkmış olan 27. sayısı yer almaktadır. Bu sayının üzerinde "üçüncü sene, adet 27" ifadesi ile gazetenin perşembe günleri çıktığı bilgisi paylaşılmaktadır. Haftalık yayımlandığı anlaşılan gazetenin üçüncü yılında 27. sayısını çıkarıyor olması, yayın periyodunun istikrarlı olmadığını göstermektedir.

Mecmûa-ı Maârif (1867/1874-1877): İlk defa 1867 yılında Filip Efendi tarafından çıkarılmaya başlanmıştır. 1874'te ikinci defa çıkmaya başlayan derginin müdürü Hüseyin Hüsnü Efendi'dir.

Başta siyasî konular olmak üzere dönemin güncel meselelerini ele alan genel kültür dergisidir. Bununla birlikte sayfalarında maarifin farklı mevzularına dair çok sayıda yazı yer almıştır. Mecmûa-ı Maârif, toplam 100 sayı yayımlanmıştır.

Medrese-i Hukuk (1879): Hukuk mektebinin 10 Şubat 1879'da yeniden eğitim vermeye başlaması üzerine çıkarılmaya başlanmıştır. Hukuk tahsil eden talebelere katkı vermeyi hedefleyen dergide farklı hukuk metinleri, Mecelle şerhi ve hukukî konularda sorulan sorulara verilen cevaplar yer almaktadır.

Mecmûa-ı Nevresidegan (1881): II. Abdülhamid döneminin önde gelen çocuk dergilerindendir. Derginin yazı heyeti H. Teyfur (?), S. Âsaf, Y. Vasfi'den oluşmaktadır. İlk sayısının kapağında dergi içeriğinde "umum mekâtib-i rüştiye şâkirdânına nâfi' şeylerden ve bâhusus ahlaka" kaynaklık edecek konularla "hesap, coğrafya ve tarih" konularının yer alacağı belirtilmektedir. Dergide yazar ismi yer almamaktadır. Bölümler muhtemelen yazı heyetindeki üç isim tarafından hazırlanmıştır. Toplam dört sayı yayımlanmıştır.

Mezra-ı Maârif (1884-1884): Erbilli Mehmed Latif Efendi tarafından on beş günde bir Selanik'te çıkarılmıştır. Dergide eğitim ve bilimsel konulardan başka tarih, edebiyat, şiir, ahlak konuları işlenmiştir. Derginin her sayısında Gazzâlî, İmam Şâfiî, Mevlânâ Celâleddin Rûmî gibi önemli şahsiyetlerin biyografilerine yer verilmiştir.

Mecmûa-ı Muallimîn (1887-1888): Muallim Nâci tarafından haftalık olarak çıkarılan dergi toplam elli sekiz sayı çıkmıştır. Dergide ağırlıklı olarak eski Türk edebiyatına dair makalelere ve şiirlere yer verilmiştir. Mecmuanın yazarları arasında İsmâil Safâ, Ali Ulvi, Besim, İbrâhim Necâti, Mehmed Said, M. Selâhaddin gibi isimler de yer almıştır.

Mecelle-i Muallimîn (1887): Selanik Maarif müdürü olduğu dönemde Emrullah Efendi tarafından iki sayı çıkarılabilmiş olan bir öğretmen dergisidir. Muhtevası sebebiyle "bir pedagoji kitabının iki fasikülü" şeklinde tanımlanan derginin kapağında "Her on beş günde bir neşrolunur fennî ve edebî risalelerdir" ibaresi yer almıştır. Emrullah Efendi, 13 Ocak 1887 tarihinde çıkan ilk sayıda derginin çıkış amacını maarifin ve mekteplerin terakkisine hizmet etmek olarak belirtmiştir.

Maʻlûmât-ı Mütenevvia (1891): 13 Ağustos 1891 tarihinde Hüseyin Vassâf tarafından çıkarılmaya başlanmıştır. Yazı heyetinde Abdullah Zühdü, Ahmed ve Süleyman Süreyyâ yer almaktadır. Takdim yazısında derginin çıkarılma amacı "ulum ve maarife" hizmet etmek olarak ifade edilmiş, bunun için dünyanın farklı bölgelerinde gerçekleşen keşif, buluş, icat, hayvanat, nebatat ve seyahat konularında bilgiler paylaşılacağı ifade edilmiştir. "Şuûnât", "Coğrafya ve Tarih" gibi üst başlıkların altında "Küre-yi Arzın En Büyük Saati", "Bir Lokomatif Neye Mal Olur", "Çilleri Def'e Bir İlaç", "Şikago'da Bir Hane" gibi haberler yer almaktadır. Derginin yazarları arasında Vassâf, M. Memduh, Cevdet, Sâdık, Bahaddin gibi isimler yer almaktadır. Hakkı Tarık Us koleksiyonunda derginin sadece bir sayısına ulaşılabilmektedir.

Mekteb (1891-1898): 8 Ağustos 1891 tarihinde haftalık yayımlanmaya başlanmıştır. Sahibi Karabet Efendi'dir. Yayın hayatına eğitim dergisi olarak başlayan Mekteb'in ilk döneminde ortaokul ve lise çağındaki çocuklara okul müfredatına uygun bilgiler verilmesi amaçlanmıştır. Derginin bu dönem yazarları arasında Ahmed Râsim, Ali Muzaffer, Mazhar Bey, Mehmed Celal, İbrâhim Hakkı (Paşa), Müstecâbîzâde İsmet, Reşid Bey, Fâik Reşad ve Sâlih Zeki beyler yer almıştır. 1893'ten itibaren derginin yayın periyodu on beş güne çıkmış, zamanla edebî bir dergi halini almıştır.

[Musavver] Ma'lûmât (1895-1903): Mehmed Tâhir tarafından çıkarılan dergi, 23 Mayıs 1895-20 Ağustos 1903 tarihleri arasında toplam olarak 423 sayı yayımlanmıştır. II. Abdülhamid döneminin devlet tarafından himaye gören yayınlarından biridir. Resmî içeriği ile gündem olan ilmî, fennî ve edebî dergilerden biri olan Ma'lûmât, içerdiği fotoğraf ve resimlerden dolayı Musavver Ma'lûmât adıyla da tanınmaktadır. Derginin çıkış amacı ilk sayısında "Hukuk, iktisat, ahlak, din, eğitim, pedagoji, biyoloji, ziraat, askerlik, ticaret, maarif, tıp, tarih, musiki, coğrafya, kimya, astronomi, elektrik, fotoğrafçılık, dil, edebiyat, kadın, aşk, aile ve diplomasi" alanlarında okuyucuyu dünyadaki gelişmelerden haberdar etmek olarak belirtilmiştir. Derginin yazar kadrosunda Ahmed Midhat, Andelîb, Ebüzziyâ Tevfik, Ahmed Râsim, Necib Âsım, Müstecâbîzâde İsmet, Ahmed Muhtar, Ali Rifat, Ali Kemal, Ali Rızâ Seyfi, Hasan Âsaf, Halil Edib, Hâlid Eyüb, Üsküdarlı Sâfî, İsak Ferera, Midhat Bahârî, Avram Naun, Mustafa Sabri, İsmâil Safâ, Mehmed Celâl, Mehmed Ziyâ, Rızâ Tevfik, Ahmed Refik, Tokadîzâde Şekib, Seydi Vasfî, Nûreddin Ferruh, Milaslı İsmâil Hakkı, Muallim Feyzi, İbrâhim Cehdî müstear adıyla Süleyman Nazif, Fâik Ali, Ekrem Reşad, Nazif Sürûrî, Mehmed Sedad, Mehmed Re'fet, Fâik Esad, Yunus Nâdi yer almıştır.

[Mekteplilere] Arkadaş (1910): 18 Ocak 1910-28 Temmuz 1910 tarihleri arasında on dört sayı çıkmıştır. Serlevhasında amacı "sevgili vatan evlatlarının tenvîr-i efkârına hâdim" olarak ifade edilmiştir. Zengin içeriği ile öğrencilerin gelişimine odaklanmıştır. Kıraat ve kitabet çalışmalarıyla ilk, orta ve lise düzeyi öğrencilerin yaş seviyelerini gözeten sistematik çalışmalar yürütülmüştür. Derginin önde gelen yazarları Mehmed Fâik, Midhat Sâdullah (Sander), Osman Fahri ve Ali Nusret'tir.

Tedrîsat Mecmûası (Tedrîsât-ı İbtidâiye Mecmûası) (1910-1926): İstanbul Dârülmuallimîni hocalarının çıkardığı Türk eğitim tarihinin en önemli süreli yayınlarından biridir. Başlarda on beş günde bir çıkan ve toplamda altmış dokuz sayı yayımlanan derginin ilk yıllarında en büyük emeği ilk başyazar sıfatıyla Mustafa Sâtı Bey vermiştir. Öğretmenlik mesleği ve pedagojide çağdaş kuramlardan uygulamaya kadar eğitim hayatında pek çok yeniliğin öncüsü olan bu derginin entelektüel seviyesi de hayli yüksektir. Dergide Reşad, Ebülmuhsin Kemal, Selim Sırrı Tarcan, İhsan Sungu ve İbrahim Alâeddin Gövsa başyazarlık yapmıştır. Genelde iki kısımdan oluşan dergide yayımlanan teorik ders numuneleri yanında dersin nasıl anlatılabileceğine dair tatbikat kısmı önemli bir farklılık ve yenilik arzetmektedir (bk. Tedrisat Mecmuası).

Sa'y ve Tetebbu' (1911-1912): Nâfi Atuf Kansu ve Mehmed Vehbi tarafından Edirne'de çıkarılan derginin ilk sayısı 22 Şubat 1911 tarihinde yayımlanmıştır. Modern eğitim ve toplumsal konuların yer aldığı derginin yazarları arasında Ragıp Nurettin Ege, İzzet Ulvi, Ali Galip, M. Edip, Mehmed Sıtkı, Rabbânî Fehmi, Nâmık Zeki, Hasan Fehmi gibi isimler yer almaktadır. On beş günlük periyotlarla yayımlanmış olan dergi, 1 Ağustos 1912 tarihli 39. sayısı ile yayın hayatını tamamlamıştır.

Terbiye ve Oyun (1911-12/1922-23): İlk sayısı 1 Ağustos 1327 tarihinde yayımlanan dergi, Selim Sırrı Tarcan tarafından çıkarılmıştır. Derginin ilk yirmi dört sayısı 1911-1912 yılları arasında yayımlanmıştır. Kütüphanelerde ulaşılabilen son sayısı Nisan 1923 yılına aittir. Beden terbiyesi ile fikir terbiyesi arasındaki sıkı ilişkiye dikkat çeken dergi, ihmal edilmiş olan beden terbiyesi ve oyunun ahlakî ve terbiyevî boyutunu öne çıkarmayı hedeflemiştir. Derginin merkeze aldığı diğer önemli bir alan da kadın eğitimi meselesidir. Bütün "medenî" milletlerin (yazar elbette sadece Avrupa'yı kastediyor) bu konuya önem verdiğine dikkat çekilmektedir. Terbiye ve Oyun'un başlıca yazarları arasında Selim Sırrı (Tarcan), A. Fuad, Ali Ulvi, Bekir Fahri, Doktor İhsan, Rızâ Nur, İbrâhim Alaaddin, M. Şemseddin, Osman Fahri yer almaktadır.

Tetebbu' (1911): II. Meşrutiyet dönemi cemiyetleşme hareketinin bir ürünü olarak Talebe-yi Hukuk Cemiyeti tarafından haftalık olarak çıkarılan derginin mesul müdürü Müftîzâde Mehmed Emin'dir. Kendisini "ilmî, edebî, içtimaî" bir mecmua şeklinde takdim eden derginin, ilk sayısı 6 Şubat 1911 tarihinde, son sayısı 30 Mart 1911'de olmak üzere toplam beş sayı yayımlanabilmiştir. Derginin çıkarılmasında bütün Osmanlı yüksekokul talebelerinin birliğini sağlamak, talebelerin hukukunu müdafaa etmek ve ilmî seviyenin yükselmesine hizmet etmek şeklinde üç temel amaç sıralanmıştır. Dergideki yazılar ağırlıklı olarak hukuk mektebi talebeleri tarafından yazılmıştır.

Yeni Mekteb (1911-1913): II. Meşrutiyet dönemi eğitimcilerinden Sabri Cemil (Yalkut)'in başyazarı olduğu dergi, Üsküp Dârülmuallimîn Rüştiyesi Hey'et-i Taʻlîmiyesi (öğretmenler kurulu) tarafından Nisan 1911'de aylık olarak yayımlanmaya başlanmıştır. Çıkış gayesini "hali ıslah, istikbali ihzar" (hazırlamak) olarak ifade eden dergide eğitim politikaları, öğretmenlik mesleği, Avrupa'daki eğitim gelişmelerini konu alan yazıların yanında resim, müzik, el becerisi için birer köşe ayrılmıştır. Dergide ayrıca talebe yazıları, tarih, coğrafya, hesap, psikoloji, ana mektep dersleri başlıklarında yazılar yer almaktadır. Yazar kadrosu Sabri Cemil, Ahmed Tevfik, Galip Necaşar, M. Şevket, Muharrem Sezai, Tâhir Lütfi, Nüzhet Nebil, Mehmed Fikri, Ethem Rûhi, F. Sâcit, Mustafa Sâtı, İbrâhim Alâeddin, Aka Gündüz gibi isimlerden oluşmaktadır. 1913'e kadar on dört sayı çıkmış olan dergide toplam kırk dokuz makale yer almıştır.

Musavver Maârif (1912): Temmuz 1912 tarihinde çıkmaya başlamış genel kültür ve eğitim dergisidir. İstanbul'da yayımlanan derginin başyazarı Mehmed Celal'dir. Hakkı Tarık Us koleksiyonunda 3. sayısı yer almaktadır.

Medâris (el-Medâris) (1913): 15 Mayıs 1913 tarihinde haftalık olarak yayımlanmaya başlayan derginin mesul müdürü Mehmed Nûrullah, imtiyaz sahibi ve başyazarı Şehsuvarzâde Mehmed Behçet'tir. Toplam on dokuz sayı çıkmış olan dergi, 2 Ekim 1913 tarihinde yayımını sonlandırmıştır. Medâris dergisinin hedef kitlesi öncelikli olarak medrese çevreleridir. Geniş bir yazar ağına sahip olan Medâris'te İhsan Ali Rızâ, İbrâhim Rıfkı, Hacı Şevket, Halil Fehmi, Mehmed Muhiddin, M. Âkil, Mehmed Cevdet, Halil Zihni, Kasım Şükrü, Tevfik Fikret, Cenab Şahabeddin, İsmâil Safâ, H. Nazım (Ahmet Reşit Rey), Fâik Ali, Nigâr Hanım, Rızâ Tevfik ve Mehmed Âkif Ersoy gibi isimlerin yazıları yer almıştır.

Medrese İtikatları (1913): 19 Mayıs 1913 tarihinde yayın hayatına başlayan dergi 26 Eylül 1913 tarihinde son sayısı ile kapanmıştır. Ahmed Şîrânî Efendi tarafından çıkarılan dergi toplam on sekiz sayı yayımlanmıştır. Dergi medrese ıslahı ve eğitim alanında yapılan düzenlemelere fikrî katkı yapmak amacını taşımaktadır. Zaman zaman medreseye yöneltilen eleştirilere cevap verilmiştir. Ayrıca dinî ve sosyal hayat, ahlak, sanat, ticaret, çalışma hayatı gibi alanlar ile ilmî ve fennî konularda tartışma yürütülmesi hedeflenmiştir. Dergide medrese hocalarının yanında talebe yazılarına da yer verilmiştir. Ahmet Şîrânî'den başka A. Atıf, Erzurumlu Ömer Nasuhi, Emin Hâki, Tarsuslu Mustafa Naim, Hafız Hüseyin, Tâhirülmevlevî en fazla yazısı olan yazarlardır.

Mektebli (1913-1914): 28 Mayıs 1913 tarihinde haftalık olarak yayın hayatına başlayan derginin 23 Nisan 1914 tarihinde yayınlanan 39. sayısıyla yayın hayatı sona ermiştir. Başyazarlığı Emin Hâkî ve İskender Fahreddin tarafından yürütülen Mektebli, kız ve erkek ortaokul-lise öğrencilerine yönelik olarak yayımlanmıştır. İlmî, edebî, fennî ve ahlakî bir yayın olarak tanımlanan derginin yayın amacı, öğrencilerin fikir ve duygu dünyalarını aydınlatmaktır. Yazar kadrosu Emin Hâkî, İskender Fahreddin, A. Rızâ Onur, Mustafa Veliyyüddin, İsmâil Hakkı, Süleyman Şemseddin, M. Sâbit Ârif, Mehmed Emin, Abdullah Cevdet, Şerafeddin Mağmûmî, Tâhirülmevlevî, Lord İsmâil, Yaşar Nezihe, Azmi Muhiddin, Cemil Necib'den oluşmaktadır.

Mekteb Duyguları (1913): İbnürreşid Sedad tarafından Dârülmuallimîn öğrencilerine ve öğretmenlere yönelik olarak çıkarılan bir eğitim dergisidir. Toplam sekiz sayı yayımlanmıştır. Dergi yazarları arasında İbnürreşid, Turhan, Selim, Mehmed Nûri, Süleyman Necâti, Edib Emin, Hasan Âli, Mehmed Zeki, T. Ali, Kâşif Giray vardır.

Mekteb Müzesi (1913-1914): 1913'te Ahmed Edib ve Hüseyin Rıfkı tarafından on beş günlük aralıklarla çıkarılacağı duyurulmuştur. Amacı çocuklara, gençlere ve kendini geliştirmek isteyen kadın-erkek bütün yetişkinlere faydalı olmak şeklinde belirtilmiştir. Dergide bilim teknoloji, kadın, sosyal meseleler, tarihî ve dinî içeriklerle eğitim konuları ağırlıklı olarak yer almıştır. Yazar kadrosunda Halide Edip, Nedim, Nakiye Elgün, Ahmed Edib, Mehmed Habib, Osman Fahri, Sirâcueddin, Edîbe, Muallim Tahsin, Münîr, Yûsuf Ziyâ, Yusuf Akçura, Mehmed, Hekimbaşızâde Mehmed Fethi, Hilmi, Kâzım Şinâsi, A. Şükrü yer almaktadır.

Millî Ta'lîm ve Terbiye Cemiyeti Mecmûası (1916): Millî Talim ve Terbiye Cemiyeti tarafından yayımlanmıştır. Toplamda hacimli altı sayı yayımlanan dergide en başta "millî terbiye ve tahsil" olmak üzere maarifin birçok önemli kavramı geniş bir şekilde tartışılmıştır (bk. Millî Ta'lîm ve Terbiye Cemiyeti).

Muallim Mecmûası (1916): II. Meşrutiyet döneminde çıkarılmış en önemli eğitim dergilerinden biridir. 15 Temmuz 1916 tarihinde İstanbul'da çıkmaya başlamıştır. Toplamda yirmi beş sayı yayımlanan derginin önde gelen yazarları Nâfi Atuf (Kansu), Sâtı Bey (Mustafa Sâtı' Husrî), Ziya Gökalp, Hüseyin Râgıb, Ahmed Hikmet (Müftüoğlu), Mehmed Emin (Erişirgil), İsmayıl Hakkı (Baltacıoğlu), Selim Sırrı Tarcan, Necmeddin Sadak, Kâzım Nâmi Duru'dur (bk. Muallim Mecmûası).

Mahfil Mecmûası (1920-1926): Tâhirülmevlevî tarafından 29 Temmuz 1920 tarihinde aylık olarak yayımlanmaya başlamıştır. Toplam altmış sekiz sayı çıkan dergi, kendisini "dinî, ilmî, edebî, içtimaî" bir mecmua olarak tanıtmıştır. Dergide dönemin maarif, ahlak, talim ve terbiye meselelerine dair yazılar da yayımlanmıştır. 1925'te Tâhirülmevlevî tutuklanmış, İstiklal Mahkemesi'nde yargılanmış, beraat edip çıktıktan sonra veda sayısıyla derginin yayımına son vermiştir. Derginin yazarları arasında Abdülbâki Efendi, Abdülaziz Mecdi, Ahmed Remzi Akyürek, Aksekili Ahmed Hamdi, Ferid Kam, Hüseyin Vassâf, İskilipli Mehmed Âtıf, İzmirli İsmâil Hakkı, Mehmed Ârif, M. Şerafeddin Yaltkaya gibi isimler yer almaktadır.

Mekteb Mecmûası (1922-1923): Hıfzırrahman Raşit Öymen tarafından çıkarılan dergi, eğitimin yanında edebî, sosyal ve siyasî konulara da yer vermiştir. Toplam on dört sayı çıkan Mekteb Mecmûası'nın ilk yedi sayısı Trabzon'da, sonraki yedi sayısı Samsun'da yayımlanmıştır.

Millî Mefkûre (1922): Millî Mücadele döneminde yayımlanmış önemli eğitim ve kültür dergilerinden biridir. Toplam beş sayı çıkmış olan dergi, Muallimler ve Muallimler Cemiyeti'nin yayın organıdır.

Muallimler Mecmûası (1922-1927): Öğretmen meslek örgütleri tarafından yayımlanan dönemin en önemli eğitim metinlerinin yayımlandığı önde gelen meslek dergilerinden biridir. Toplamda elli dört sayı yayımlanmıştır (bk. Muallimler Mecmûası).

Mihrâb Mecmûası (1923): 15 Kasım 1923 tarihinde çıkmaya başlamıştır. Derginin alt başlığında "Ahlakî, içtimaî, felsefî, tarihî, edebî mecmuadır" ifadesi yer alır. Mihrâb uzun yıllar yayımlanmış bir dergi değildir. Toplamda yirmi sekiz sayı yayımlanan dergide dönemin eğitim, ahlak, talim ve terbiye meselelerine dair yazılar yayımlanmıştır (bk. Mihrâb).

Osmanlı'dan Cumhuriyet'e eğitim dergileri burada sıralananlarla sınırlı değildir. Türk basın tarihinin sağlıklı bir taraması ve bibliyografyası henüz yapılamadığından erişilememiş birçok derginin olması muhtemeldir. Bunun yanında, Osmanlı son dönemi dergilerinin temaları hayli geniştir. Bu sebeple ana teması eğitim olmasa da eğitimle farklı biçimlerde irtibat kuran ve terbiyevî mevzulara yer veren edebiyat, sanat, fikir, felsefe, mimari vb. sahalardan dergiler de vardır.

b- Cumhuriyet Dönemi: Türkiye'de eğitim biliminin müstakil bir ilmî çalışma sahası olma macerasında eğitim bilimine ve öğretmenlik mesleğine ilişkin çıkarılan süreli yayınların önemli bir yeri vardır. Kitle iletişim araçlarının bugünkü kadar yaygın olmadığı ve basın yayın faaliyetlerinin toplumun kültür ve irfan düzeyinin yükseltilmesi için önemli birer araç olarak görüldüğü bir dönemde süreli yayınların, öğretmenlerin meslekî bilgi ve beceri düzeyleri ile eğitim hayatına da katkı sağladıkları ifade edilebilir. Türkiye'de süreli yayıncılık XIX. yüzyılda başlamıştır. Yayımlanan ilk gazete ve dergilerin ciddi bir eğitim ilgisi ve vurgusu olmakla birlikte münhasıran eğitim dergi ve gazetesi II. Abdülhamid döneminde yayımlanmaya başlanmıştır (bk. Abdülhamid II). II. Meşrutiyet döneminde çok daha fazla sayıda ve modern dünyanın eğitim, kavram, yöntem ve araçlarını kullanan eğitim dergileri görülmeye başlanmıştır.

II. Meşrutiyet döneminin ünlü eğitimcisi Mustafa Sâtı Bey, süreli yayınların öğretmen eğitimindeki önemini farketmiş ve Dârülmuallimîn'de müdürlük görevini yaparken okulun bünyesinde çıkardığı Tedrîsât-ı İbtidâiye Mecmuası aracılığı ile taşrada görev yapan öğretmenlere ulaşmaya çalışmıştır (bk. Tedrisat Mecmuası). Cumhuriyet'in ilanıyla beraber eğitim ve kültür alanında başlayan hareket kendisini basın ve yayın hayatında da göstermiştir. II. Meşrutiyet'ten devralınan miras üzerinde daha kapsamlı ve resmî yönü ağır basan bir dergicilik faaliyeti gelişmeye başlamıştır. Süreli yayınlardaki muhteva ve teknik imkânlar 1950'lerden sonra zenginleşme yoluna girmiştir.

Erken Cumhuriyet döneminin ilk eğitim dergisi 1922-1923 yılları arasında Ankara'da yayımlanan Anadolu Terbiye Mecmuası'dır. Kâzım Nami Duru tarafından çıkarılan dergi iki yıl boyunca toplam on bir sayı çıkmıştır (bk. Duru, Kâzım Nami). Dergide, Kâzım Nami'nin eğitime bakış açısı doğrultusunda daha çok genel eğitim, eğitim psikolojisi, psikoloji ve öğretmenlik mesleği gibi konulara ilişkin yazılar görülür. Bununla birlikte sadece teorik eğitim bilimi değil aynı zamanda öğretim uygulamalarına ilişkin yazılara da yer verilmiştir. İlaveten derginin ilk sayısında yer alan ve Kâzım Nami tarafından yazılan "Amerikan Mefkûreciliği" başlıklı yazı da derginin sadece teorik ve pratik pedagoji alanında değil farklı alanlarda da yayın yaptığının göstergesidir.

22 Eylül 1922 tarihinde ilk sayısı çıkan Muallimler Mecmuası bu dönemin önemli meslekî dergilerinden biridir. İlk sayısı 9 Mart 1918 tarihinde Ahmet Halit Yaşaroğlu tarafından çıkarılan dergi daha sonra yeniden yayımlanmaya başlanmıştır. İstanbul Muallimler Birliği tarafından yayımlanan dergi 1 Ocak 1930 tarihinden başlayarak Mayıs 1935'e kadar yayımlanmıştır (bk. Muallimler Mecmuası).

3 Eylül 1923 tarihinde ilk sayısı yayımlanan Musavver Çocuk Postası erken Cumhuriyet döneminin önemli çocuk dergilerinden biridir. Derginin sahibi mütercim ve eğitimci Süleyman Tevfik Özzorluoğlu'dur. 31 Aralık 1923'te yayımlanan 18. nüsha, derginin son nüshasıdır. Derginin temel gayesi başlığında, "Türk yavrularının bilgilerini yükseltmeye çalışır haftalık gazete" olarak verilmiştir. Çocukları eğlendirirken bilgilendirmeyi hedefleyen dergideki konular karakter eğitimi, sağlık ve temizlik ile tarih gibi alanlardan oluşmaktadır.

23 Nisan 1339 (1923) tarihinde ilk sayısı yayımlanan, İstanbul merkezli Türkiye Halk Mektepleri Mecmuası'nın sorumlu müdürlüğünü Nurettin Nazif yapmıştır. Derginin ulaşılabilen son sayısı 14 Mart 1341 tarihli 38. sayıdır. İlkesi "On beş günde bir çıkar; ilmî, terbiyevî, içtimaî Türk gazetesi" olarak ifade edilmiştir. Sadece öğretmenlere değil aynı zamanda öğrencilere yönelik olmasıyla dikkat çekmektedir. Öğretmenler için akademik ve ilmî yazılar, öğrenciler için bilgi verici yazılar derginin içeriğini oluşturmaktadır. Genel olarak eğitim dışında coğrafya, sosyoloji ve ekonomi ile ilgili yazıların yayımlandığı bir dergidir.

Maarif Vekâleti Mecmuası, bakanlığın resmî yayın organı olarak 1 Mart 1925 tarihinde yayımlanmaya başlanmıştır. Dergide genelde öğretmen okullarında görev yapan öğretmenlerle bakanlıktaki üst düzey yöneticilerin yazıları yer almıştır. Dergi bilimsel makale ve tercümelere yer vermesinin yanında bakanlığın tamim ve direktiflerini de içermektedir (bk. Maarif Vekâleti Mecmuası).

İlk sayısı 19 Mart 1925 tarihinde çıkarılan, Resimli Mecmua'nın hedef kitlesi Türk çocukları ve Türk gençliği olarak belirlenmiş ve sayfalarında resimlere, karikatürlere, eğitici hikâyelere, resimli hikâyelere, bilmecelere ve fıkralara yer verilmiştir. İstanbul'da 1928 yılına kadar yayımını sürdürmüştür.

II. Meşrutiyet sonrasında İstanbul'da yayın hayatına başlayan ve 1926'ya kadar yayımını sürdüren Tedrisat Mecmuası Türkiye'de eğitim bilimleri alanında uzun süre hayatta kalan süreli yayınlardan biridir. 1950'li yıllarda yeniden yayımlanmaya başlanmıştır (bk. Tedrisat Mecmuası (1951-1958)).

Türk eğitim tarihinin özellikle erken Cumhuriyet döneminin belki de en önemli dergisi Maarif Vekâleti Talim ve Terbiye Dairesi tarafından 1927 yılında yayımlanmaya başlanan Terbiye Mecmuası'dır. Derginin en dikkat çeken özelliği bakanlığın en üst düzeyde karar organı olan Talim ve Terbiye Dairesi üyelerinin dergide düzenli aralıklarla yazılar yazmasıdır (bk. Terbiye Mecmuası).

Erken Cumhuriyet döneminde çıkan bir başka dergi de Cumhuriyet Halk Fırkası'nın kültür ocağı Halkevleri'nin resmî yayın organı Ülkü mecmuasıdır. Şubat 1933'te çıkarılmaya başlanan Ülkü'nün Ağustos 1950 tarihinde yayım hayatına son verilmiştir. İlk imtiyaz sahibi Nusret Kemal Köymen ve yayın yönetmeni Necip Ali Küçüka'dır (bk. Köymen, Nusret). Temel hedefi dönemin ideolojisinin yayılması, merkezî iktidarın değer dünyasının ülkenin geneline ulaştırılmasıdır. Nitekim ilk sayıda yer alan "Ülkü Niçin Çıkıyor?" başlıklı yazıda Cumhuriyet Halk Fırkası genel sekreteri Recep Peker derginin "millî dile, millî tarihe, millî sanatlara ve kültüre hizmet için" çıktığını belirtmiştir.

1 Ocak 1934 tarihinden itibaren yayın hayatına başlayan Yeni Adam Cumhuriyet tarihinin en uzun soluklu eğitim, gençlik ve kültür dergilerinden biridir. Yeni Adam, 1933 yılında gerçekleştirilen üniversite reformu ile görevinden atılan İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu'nun büyük ölçüde kendi maddi imkânlarıyla, geçimini sağlamak ve idealindeki toplum ve bireyi geniş kitlelere duyurabilmek amacıyla çıkardığı eğitim-kültür dergisidir (bk. Baltacıoğlu, İsmayıl Hakkı). İlkesi "Ülkümüz, demokrasi ve Cumhuriyet için çalışmaktır" şeklinde ilk sayıda ifade edilmiştir. Adının Yeni Adam olması tamamen Baltacıoğlu'nun zihin dünyasını yansıtmaktadır. Ona göre yeni adam, hayatın zorluklarına meydan okuyan, yapıcı ve yaratıcı bir insandır. Bu insan tipolojisinin, dönemin resmî ideolojisi ile de uyumlu olduğu görülmektedir. Demokrasi çizgisinden taviz vermediğini iddia eden Yeni Adam 1983'e kadar 935 sayı yayımlanmıştır.

Erken Cumhuriyet döneminde çıkan önemli dergilerden biri de o tarihte adı Kültür Bakanlığı olan Millî Eğitim Bakanlığı'nın 1939'da çıkarmaya başladığı İlköğretim dergi/gazetesidir. 18 Şubat 1939'da ilk sayısı çıkan ve on beş günde bir yayımlanan derginin temel gayesi ilkokul öğretmenleri ile eğitmenlerin meslekî ve kültürel gelişimlerine hizmet etmektir. İlköğretim 1939-1966 yılları arasında 540 sayı olarak yayımlanmıştır.

İlköğretim dergisiyle neredeyse aynı dönemde çıkan ve onun yayın politikasıyla benzerlik gösteren bir başka eğitim dergisi Köye Doğru'dur. Derginin imtiyaz sahibi Füruzan S. Demirkan, yazı işleri müdürü de Selahattin Demirkan'dır. "Büyük Türkiye Kuvvetli Köy" ilkesiyle çıkan Köye Doğru'nun yer verdiği konular köye ait ekonomi, idare, terbiye, sağlık, bayındırlık ve köy sosyolojisidir. On beş günde bir çıkan ve ikinci sayısı köy eğitmenlerini kapak sayfasına alan dergi "Köy Eğitmeni Köylünün Hakiki Rehberi Olacaktır" başlığı ile yayımlanmıştır.

II. Dünya Savaşı'nın bitmesinden sonra Yeni Okul adlı bir eğitim bilim dergisi yayımlanmaya başlanmıştır. 1950-1954 yılları arasında, Gazi Eğitim Enstitüsü öğretim kadrosunda yer alan Hüseyin Hüsnü Cırıtlı yönetiminde çıkan Yeni Okul'un sahibi Pedagojik Yardımlaşma Kooperatifi'dir. Bu kooperatif yine Gazi Eğitim Enstitüsü Pedagoji Bölümü'nde görevli öğretim kadrosu tarafından oluşturulmuştur. Yılda sekiz, ayda bir sayı olarak yayımlanacağını ilk sayısında duyuran derginin yayın heyetinde Hasip Ahmet Aytuna, Fuat Gündüzalp, Refik Durlu gibi erken Cumhuriyet döneminde yaptıkları telif ve tercümelerle dikkat çeken isimler yer almaktadır (bk. Aytuna, Hasip Ahmet). Başyazar olan Cırıtlı, derginin gayesinin ilkokul, ortaokul ve Köy Enstitüsü öğretmenleriyle veliler arasında bir haberleşme vasıtası olacağını belirtmiştir. Yeni Okul dergisi kapandıktan sonra yine aynı kadro tarafından Eğitim Psikolojisi, Pedagoji ve Eğitim Dünyası isimli dergiler çıkarılmıştır. 1961 ve 1962 yıllarında Gazi Eğitim Enstitüsü'nün yayın organı olarak Gazi Eğitim Enstitüsü başlıklı bir dergi çıkarılmış ancak iki sayı yayımlandıktan sonra yayın hayatına son verilmiştir.

1949 yılında İzmir'in Bayındır ilçesinde bir grup Köy Enstitüsü mezunu öğretmen tarafından kurulan Ege Bölgesi Köy Öğretmenleri Derneği'nin çıkardığı Gayret, Ocak 1952 tarihinde yayın hayatına başlamıştır. İzmir'de çıkan derginin sorumlu müdürü Cemşit Salur'dur. Temel yayın politikası köy öğretmenlerinin yaşadıkları sorunları merkezî yönetime aktarmak ve köy öğretmenleri arasında dayanışma ruhunu geliştirmektir. Nitekim yayımlanan yazılarda büyük oranda bu temalar bağlamında başlıklar bulmak mümkündür. Derginin ulaşılabilen son sayısı 15 Nisan 1962 tarihli 76. sayıdır.

1960 sonrası dönemde Türkiye Öğretmen Dernekleri Millî Federasyonu'nda aktif görev alan eğitimciler tarafından 8 Temmuz 1965 tarihinde kurulan Türkiye Öğretmenler Sendikası Türkiye'de eğitim alanında kurulan ilk sendikadır. On beş günde bir çıkardığı Türkiye Öğretmenler Sendikası Gazetesi sendikanın yayın organıdır. Gazetenin başyazarı aynı zamanda sendikanın başkanlığını da yürüten Fakir Baykurt'tur (bk. Baykurt, Fakir). Sahibi ise Türkiye Öğretmenler Sendikası adına İ. Safa Güner'dir. On beş günde bir çıkan ve eğitim bilimine yönelik bilimsel yazılardan daha çok öğretmenlerin farklı sorunlarına değinen gazete, güncel sorunlar üzerine fıkraların ve makalelerin de yer aldığı bir yayın organıdır. Yayın hayatı 12 Mart 1971 muhtırasının ardından sona ermiştir.

Türkiye Öğretmenler Sendikası Gazetesi ile aynı dönemde çıkan bir başka süreli yayın da Ülkücü Öğretmen isimli dergidir. Mart 1965'te yayın hayatına başlayan dergiyi Emekli Öğretmenler Cemiyeti çıkarmıştır. Cemiyetin daha önceki yayın organı olan Emekli Öğretmen dergisinin devamı olan Ülkücü Öğretmen Şubat 1976'ya kadar yayımlanmış daha sonra isim değiştirerek Eğitim-Öğretim Dergisi adıyla çıkmaya devam etmiştir. İsminin değiştirilmesinde dönemin siyasî atmosferinin etkili olduğu görülmektedir. Nitekim 1973 yılında yayımlanan 173. sayıda bu konuda kamuoyuna bir açıklama yapılmış ve üç yıl sonra adı değiştirilmiştir. Her iki derginin de amacı çalışan ve emekliye ayrılan bütün Türk öğretmenleri arasında meslekî ve sosyal dayanışmayı oluşturmak için çaba harcamak; meslekî, ilmî ve fikrî yönden en modern çalışma ve uygulama alanlarında Türk millî eğitimine katkıda bulunmak olarak verilmiştir.

1980 sonrasında dernek ve sendika faaliyetlerine yeniden başlanmasıyla bir grup sol görüşlü eğitimci tarafından ABECE dergisi yayımlanmaya başlanmış ve bu birliktelik kısa süre sonra sendikalaşmaya dönüşmüştür. 1986'da yayın hayatına başlayan derginin idare merkezi Ankara'dır. Sahibi Ali Bozkurt ve genel yayın yönetmeni Nazım Bayata'dır. 1980'de yayımlanmaya başlanan popüler eğitim dergilerinden Öğretmen Dünyası, 2003'te Ulusal Eğitim Derneği'nin yayın organı haline gelmiştir. Öğretmen Dünyası 2019'da çıkan 480. sayısından sonra kapanmıştır (bk. Öğretmen Dünyası). 1990'lardan sonra kurulan eğitim sendikaları popüler ve akademik dergiler yayımlamaya başlamıştır. Eğitimciler Birliği Sendikası 2004'ten sonra Eğitime Bakış adlı bilimsel popüler bir dergi çıkarmıştır. Eğitime Bakış Şubat 2022 tarihine kadar elli iki sayı, Türk Eğitim Sendikası da 2005'te yayımlamaya başladığı popüler eğitim dergisi Eğitimin Sesi'ni Mart 2022'ye kadar altmış beş sayı çıkarmıştır.

Millî Eğitim Bakanlığı Yayınlar Dairesi tarafından Haziran 1980'den beri aylık, iki aylık, üç aylık ya da altı aylık sürelerde yayımlanan bakanlığın resmî bilimsel dergisi Millî Eğitim de Türkiye'nin önde gelen eğitim dergilerinden biridir. Elli seneden beri aralıksız çıkan ve 2003'ten itibaren hakemli uluslararası akademik bir yayın haline gelen Millî Eğitim, Mart 2022'de 233. sayısına ulaşmış ve birçok uluslararası indeks tarafından dizinlenmeye başlanmıştır.

2022 Türkiye'sinde gerek bağımsız kurum ve kuruluşların gerekse üniversiteler başta olmak üzere diğer eğitim kurumlarının farklı nitelikte (broşür, okul öncesi, ortaöğretim, popüler, gençlik-eğitim, bilimsel, akademik vb.) ve periyotlarda çıkardıkları çok sayıda eğitim dergisi vardır. Türkiye'de doksan altı Eğitim Fakültesi bulunmakta ve bunların büyük çoğunluğu müstakil akademik eğitim dergisi yayımlamaktadır. DergiPark veri tabanında 2021 yılı Kasım ayı itibariyle eğitim bilimi ile ilgili Türkçe yayın yapan 215 eğitim dergisi bulunmaktadır.

Türkiye Maarif Vakfı tarafından yayımlanan Uluslararası Maarif Dergisi son yıllarda eğitim alanında dikkat çeken dergiler arasındadır.

Bunun yanında sivil alanda çok sayıda eğitim dergisinden bahsedilebilir. Dinî, edebî, meslekî vb. ağırlıkta eğitim yapan gençlik dergilerinin tam sayısı belli olmamakla birlikte Mart 2022 tarihinde aktif olarak eğitime dair yayınlar yapan popüler, entelektüel sivil dergilerden bazıları şunlardır: Açı Dergisi, Ahi Bilge Eğitimi Dergisi, Alternatif, Alternatif Eğitim, Altınoluk, Ana Okulu, Anadolu Gençlik, Anadolu'da Eğitim, Araştırmacı Çocuk, Araştırmadan Uygulamaya Özel Eğitim, Artı Eğitim, Aydın Eğitim, Bilge-Minik, Bilim ve Teknik, Bilim ve Ütopya, Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi, Birdirbir, Bizim Bahçe, Bizim Gençlik, Buğu, Dil ve Eğitim Dergisi, Bütün Dünya, Çağdaş Bakış, Çamlıca Çocuk, Çeto, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, Çocuk ve Aile Eğitimi, Çocuk ve Medeniyet Dergisi, Çoluk-Çocuk Dergisi, Değerler Eğitimi Dergisi, Derin Maarif, Dijital Eğitim Dergisi, Diyanet Çocuk, Diyanet-Sen Çocuk, Dünya Bizim, Düşün, Eğitim ve Kültür Dergisi, Edu-Culture, Online Eğitim Dergisi, Eğitim Bülteni (Muradiye), Eğitim Kazanım Dergisi, Eğitim Tokat, Eğitim, Bilim ve Toplum, Eğitim, Zil ve Teneffüs, Eğitimci, Ekenek (sanat eğitimi dergisi), Eleştirel Pedagoji, Elif/Elif Dergisi, En Özel Eğitim, Engelsiz, Özel Eğitim Dergisi, Furkan Nesli, Gelincik Dergisi, Genç, Genç Beyin, Genç Birikim, Genç Dünya, Genç Okur, Genç Yorum, Gönül, Herkese Bilim, Teknoloji ve Eğitim, İnsan ve Hayat, İstanbul Gençlik, İstanbul, Eğitim ve Kültür Dergisi, Jandarma Eğitim Dergisi, Kalem, Köprü, Kuram (rehberlik ve araştırma dergisi), Kültür Araştırmaları Dergisi, Maarif (Maarif Vakfı), Mahalle Mektebi, Marife, Mavi Eğitim, Mesleki Eğitim Dergisi, MEV Eğitim, Minik Bilge, Minik Dahi, Mostar, Okul Öncesi Dergisi, Osmanlıca, Eğitim ve Kültür, ÖÇED (özel eğitim dergisi), Öğretmenim Dergisi, Pendik Eğitim Dergisi, Samsun Eğitim, Santral, Ümraniye Gençlik, Sınıf Bilinci, Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, Spor Eğitimi Dergisi, STEM Eğitimi Dergisi, Şahsiyet, Tekno-Login-Eğitim ve Teknoloji Dergisi, Temel Eğitim Dergisi, Tohum, TRT Çocuk, Türkiye Çocuk, Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, Ya/da (Eğitim ya da Eğitim), Yaşadıkça Eğitim, Yeni Dünya, Yeni Eğitim, Yetenek ve Eğitim, Yetişkin Eğitimi Dergisi, Zekâ ve Yetenek Eğitimi Dergisi.