Arapça ders "belirli bir metni açıklayarak anlatma, öğretme ve nasihat etme" demektir. Eğitim bilimleri açısından ise bir eğitmen veya öğretmen tarafından belirli bir konu üzerinden öğrencilere çeşitli bilgi ve becerilerin aktarılması, eğitim öğretim etkinliklerine ayrılan süre veya bir meselenin özünü ortaya çıkarmak anlamlarına gelir.

Eğitim programlarının temel öğelerinden biri olarak dersler öğrencilere belirli bir alanda derinlemesine bilgi kazandırmayı amaçlar; matematik, fen bilimleri, Türkçe ve sosyal bilgiler gibi belirli bir konu veya konu setine dayalı olarak düzenlenir. Her dersin belirli hedefleri ve öğrenme çıktıları vardır. Bu hedeflere ulaşmak için belirli bir içerik ve öğretim stratejisi kullanılır. Dersler öğrencilerin başarılarını değerlendirmek için belirli sınavları, ödevleri veya diğer değerlendirme araçlarını içerir. Derslerde sınıf içi anlatımlar, grup çalışmaları, laboratuvar deneyleri, tartışmalar veya çevrim içi etkinlikler gibi farklı öğretim yöntemleri kullanılabilir.

Geleneksel usul olarak yüz yüze işlenen dersler teknolojik gelişmelerin hızla yaygınlaşmasıyla birlikte çevrim içi (canlı ders), uzaktan ve hibrit gibi farklı yöntem ve tekniklerle işlenmeye başlanmıştır. Özellikle Covid-19 (koronavirüs) tedbirleri kapsamında uzaktan ders işleme platformları yaygınlaştırılmış ve TRT-EBA ilkokul, ortaokul ve lise için televizyon kanalları açılmış ayrıca çeşitli dijital imkânların kullanımı başlamıştır (bk. EBA). Yükseköğretim kurumları pandemi süresince ders ve sınav işlemlerini Microsoft Teams, Zoom ve Blackboard gibi farklı çevrim içi platformlarla yürütmüşlerdir.

Osmanlı Devleti'nde medreselerde dersler; yüz yüze, sınıf ortamında ve belirli metinlerin okunması ve yorumlanmasıyla öğretilirdi. Medrese ders ve müfredatında belirleyici unsur müderrislerdi. Talebenin hangi medreseden mezun olduğu değil hangi hocadan ders aldığı önemli olmakla birlikte icazetnamelerde hoca silsilesine de vurgu yapılırdı. Bu bağlamda medrese eğitim öğretiminde hoca-talebe ilişkisi, usta çırak ilişkisi gibi önem arzetmişti. Dersler genellikle ezberleme, tekrar, okuma, yazma, tefakkuh, müzakere ve imla metotlarıyla öğrenilmekteydi (bk. Medrese, Medrese Müfredatı, Öğretim İlke ve Yöntemleri).

XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde yaşanan modernleşme hareketleri bağlamında eğitim öğretim faaliyetleri alanında çeşitli reformlar yapılmıştır. Bu kapsamda Batılı tarzda yazılan ilk ders kitapları arasında Ahmed Cevdet Paşa ve Keçecizâde Fuad Paşa'nın yazdıkları Kavâid-i Osmâniye (1850) ve Dr. Mehmed Rüşdü Bey'in Türkçe alfabe dersleri için kaleme almış olduğu Nuhbetü'l-Etfâl (1852) örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca Selim Sâbit Efendi'nin 1870 yılında öğretmenler için bir ders kitabı olarak yazdığı Rehnümâ-yı Muallimîn (Öğretmenlere kılavuz/rehber) başlıklı kitabı Osmanlı eğitiminin modernleşmesine katkıda bulunan öncü eserlerden biridir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasının ardından Tevhîd-i Tedrisat Kanunu yürürlüğe girmiş ve süreç içerisinde okulların öğretim programlarında yer alan derslerde ve ders müfredatlarında düzenlemeler yapılmıştır.

Bu çerçevede Türk eğitim sisteminin hangi eğitim kurumunda hangi derslerin yer alacağı, bu derslerin haftalık kaç saat işleneceği ve ders içeriklerinin ne olacağı ile ilgili kararlar için yetkili kurum Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'dır. 3 Nisan 1926 tarihinde yürürlüğe giren 789 sayılı Maarif Teşkilatına Dair Kanun'un 2. maddesi uyarınca Millî Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) bilimsel bir danışma ve karar organı olarak "Millî Talim ve Terbiye Dairesi" adıyla kurulan kurul, eğitim politikalarını belirler, müfredat geliştirir, öğretim materyallerini değerlendirir ve eğitim standartlarını tespit eder. Ders içeriğinin ve müfredatının belirlenmesinde genellikle çeşitli süreçler ve faktörler rol oynar.

Talim ve Terbiye Kurulu genellikle ulusal eğitim standartlarını belirler. Ulusal standartlar ve yeterlilikler, öğrencilerin belirli bir seviyede bilgi ve beceriye sahip olmalarını bekler. Ders içeriği bu standartlara uygun olarak geliştirilir. Son olarak program hazırlama çeşitli disiplinlerin entegrasyonunu da önemser. Ders içeriği öğrencilere geniş bir bakış açısı kazandırmak ve bilgiyi bağlamla ilişkilendirmek için farklı disiplinlerle entegre edilir. Bu süreçler genellikle demokratik bir şekilde gerçekleşir ve paydaşların katılımını içerir. Ayrıca değişen sosyal, ekonomik ve teknolojik koşullara göre düzenli şekilde gözden geçirilen bir sürecin parçası olarak güncel kalabilirler.

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'nın "Ortaöğretim Kurumları", "Anadolu İmam-Hatip Lisesi ve Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu İmam-Hatip Liseleri", "Spor Liseleri" ve "İlköğretim Kurumları" gibi başlıklar altında haftalık ders çizelgeleri yayımladığı ve kamuoyu ile paylaştığı görülmektedir (bk. İmam-Hatip Liseleri). Bu çizelgelerde öğrencilerin sınıf seviyelerine ve branşlara göre alacağı bütün zorunlu ve seçmeli derslerin listesi ile derslerin haftalık kaç saat işleneceği bilgisi yer almaktadır (bk. Talim ve Terbiye Kurulu).

Türk millî eğitim sisteminde ders kitapları hem kamu hem de özel sektör tarafından hazırlanmaktadır. Talim ve Terbiye Kurulu'nda ders kitapları ve ders kitabı yerine kullanılacak eğitim öğretim araçlarına yönelik inceleme ve değerlendirme iş ve işlemleri yapılmaktadır. Ders kitabı olarak kabul edilmesi için hazırlanan taslak kitapların "kitapinceleme.meb.gov.tr" adresi üzerinden elektronik ortamda Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'na başvurusu yapılır. Başvurusu yapılan taslak ders kitapları yayınevi ve kitabın hazırlık sürecinde görev alan personelin yeterlilikleri ile yönetmelikte belirtilen diğer hususlar açısından incelenir. Kurul tarafından onaylanan ders kitapları listesi Tebliğler Dergisi'nde yayımlanır. Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen ihale sonuçları doğrultusunda onay almış ders kitaplarının basım ve dağıtım işlemleri tamamlanır (bk. Ders Kitabı).

Dersler, bireylerin hayatı boyunca ihtiyaç duyabileceği temel bilgi, beceri, tutum ve davranışları edinmesi ve bunların dışında gereksinimlerini elde edebilecek becerileri kazanması içindir. Aynı zamanda ders kavramı "ders almak" "ders çıkarmak" gibi deyimler bağlamında bir deneyimden veya yaşanan olaydan elde edilen bilgileri değerlendirmek ve anlamak gibi anlamları da taşımaktadır. Bu süreç kişinin gelecekteki benzer durumlarla daha etkin bir şekilde başa çıkma becerisine katkı sunmaktadır.