Kavramlar

Türk Maarif Ansiklopedisi’nin özgün kısımlarından biri olan kavramlar kategorisinde Türk eğitim tarihinin tarihî seyri içinde teşekkül etmiş olguların zihnî izdüşümleri yer almıştır. Zihinsel tasarımların dilde belirginlik kazanan biçimi olan kavramlar bilimin, kültürün ve medeniyetin en iddialı ve somut üretimleridir. Büyük kültür ve medeniyet merkezlerinin ortasında yer alan Türk kültür hayatında eğitim tarihine ait kavramlar dünyasının özgünlüğü ve zenginliği dikkat çekicidir. Ansiklopedide başta “maarif, eğitim, öğretim, talim, terbiye, tahsil, ahlak, mürekkep, kitap, takvim, disiplin, kütüphane, vb.” olmak üzere tarihin derinliklerinden bugüne akan eğitim ve kültür dünyasının temel taşları yer almıştır. Kavramlar seçilirken söz konusu maddenin ortaya çıkışında Türk tarih ve kültür dünyasına etkisi ve kültürel uyumu ön plana alınmıştır. Bununla birlikte, bir kavram Türk eğitim ve kültür dünyasında üretilmemiş olsa dahi eğitim ve kültür sistemine derinden nüfuz etmişse böylesi kavramların da ansiklopedide yer alması sağlanmıştır. Türk Maarif Ansiklopedisi sayesinde aslında sadece Türkler’in eğitim tarihinde değil, dünya eğitim tarihinde derin etkisi ve geniş etki sahası olan kavram setlerinin varlığı gözler önüne serilmiştir. Kavramlar ansiklopediye alınırken öncelikle kısa bir etimolojik tahlile, ardından farklı tanımlara ve eğitim dünyasındaki kullanım biçimlerine dikkat edilmiştir. Modern dönemde tamamıyla Batı dünyasının zihnî birikimlerine, teorilerine ve kavramlarına bağımlı hale gelen Türk eğitim dünyasının, kendi geçmişinde yeni nesillere özgüven verecek çok sayıda özgün kavram üretebildiğini Türk Maarif Ansiklopedisi örneklerle göstermiştir.