Eğitim dergisi.
Eğitim dergisi.
II. Meşrutiyet döneminde meslekî dergiler arasında eğitim konulu olanlar hızla artmıştır. Bunlar arasında eğitimci Mustafa Sâtı Bey'in çıkardığı Terbiye Mecmuası hususi bir yere sahiptir. Dergide pedagojiye ilişkin yazılar, çeviri makaleler ve ders örnekleri başı çekmiştir. İlk iki sayısı İstanbul'da Matbaa-yı Hayriye'de; üçüncü ve dördüncü sayıları ise Karabet Matbaası'nda basılmıştır. Kurucusu ve başyazarı Sâtı Bey'dir. İdarehanesi Cağaloğlu'ndaki "Talebe Defteri"dir. Fiyatı 100 paradır. Birinci yayın döneminde (1914) dört, ikinci yayın döneminde (1918) altı sayı olmak üzere toplamda on sayı yayımlanabilen dergi, I. Dünya Savaşı sebebiyle yayımına ara vermiştir.
Dergi 1918 yılında yeniden çıkarılmaya başlanmış ve isim değişikliği yapılarak Terbiye adını almıştır. İsim değişikliğinin sebebi; 1917'de Maarif Nezareti tarafından kurulan ve başkanlığını Sâtı Bey'in üstlendiği Fenn-i Terbiye Encümeni'nin yayın organı olan Terbiye Mecmuası ile aynı adı taşımasındandır. Bu tarihten itibaren altı sayı olarak yayımlanan derginin içeriğinde kısmen değişiklik yapılmış; ders numuneleri ve resimler kaldırılmıştır. Matbaa-yı Orhâniye'de basılmaya başlanan derginin fiyatı da değişerek 7,5 kuruş olarak belirlenmiştir. Terbiye Mecmuası'nda sayfa numaraları birinci sayıdan itibaren her sayıda ara verilmeden devam etmiştir. Terbiye dergisinde ise sayfa numaraları her sayıda tekrar birden başlatılarak ilerlemiştir. Yıllık aboneliği posta ücreti dahil olmak üzere 150 kuruştur. Derginin kapağında iki haftada bir perşembe günleri neşredildiği, temmuz ve ağustos aylarının ise tatil olduğu bilgisi yer almıştır.
Terbiye Mecmuası'nın birinci sayısının giriş bölümünde; herkesin öğrencisine, çocuğuna, ailesine, çevresine veya nefsine karşı bir eğitimci olması gerektiği ve fikir akımlarının sabit yataklar bulamayarak her tarafa dağıldığı bir asırda dergiyi kurmak isteyenlerin yüklendiği mesuliyet ve görevin öneminden söz edilmiştir.
Derginin yazar kadrosunda dönemin önde gelen bütün eğitimcilerini görmek mümkündür. Başta Mustafa Sâtı Bey olmak üzere Nâfi Atuf (Kansu), Halil Fikret (Kanad), İhsan (Sungu), Mustafa Şekip (Tunç), Mustafa Rahmi (Balaban), İbrahim Alaaddin (Gövsa), İsmayıl Hakkı (Baltacıoğlu), Fâzıl Ahmed (Aykaç), Ruşen Eşref (Ünaydın) gibi tanınmış simaları bünyesinde toplayan dergide Ahmed Cevat, Ali Ulvi, Avni, Besim Atalay, Ferit Necdet, Mehmed Ali, Nâci, Necmi, Nûri Bekir, Osman Fahri, Sirâceddin ve Suad Fâhir'in de yazıları bulunmaktadır.
Terbiye Mecmuası'nda millî terbiyenin vatan terbiyesi ile iç içe olması, ilerlemeye açık olması ve vatan severlik duygularını arttırması gerektiği önemle belirtilmiştir. Aile üzerinde önemle durulmuş, ailedeki bireyler birer vatandaş olarak ifade edilmiş; vatan terbiyesinde en önemli görevin ailelere ve ailelerin ruhu olan kadınlara düştüğü belirtilmiştir. Aile ilişkileri iyileştirilip düzenlenmedikçe yapılacak diğer bütün ıslahatların temelsiz ve verimsiz olacağı ifade edilmiş, bu konuda ailelere düşen sorumluluk önemle vurgulanarak ailelere rehberlik edilmiştir. Çocukların şiddet, baskı ve zorlama ile eğitilemeyeceği mecmuada vurgulanan bir diğer husustur. Anne ve babaların çocuklarıyla yeterince meşgul olamamaları çok önemli bir eksiklik olarak görülmüş; bunun yanı sıra doğal yeteneklerinin ortaya çıkmasını ve gelişmesini engellediği ebeveynlerin onların çocuklara gereksiz yardım yapmamalarına dikkat çekilmiştir. Ayrıca ailelerin çocukları için günlük tutmaları tavsiye edilmiştir.
Dergide çocuk eğitiminde uygulanması gereken yöntem ve öneriler ön plana çıkmaktadır. Bilhassa "takrîr-i istikrâî", "takrîr-i istintâcî", "tekşîf-i istikrâî" ve "tekşîf-i istintâcî" yöntemleri izah edilmiştir. Öğretimde koşullara ve duruma göre bu yöntemlerden sadece biri takip edilebileceği gibi birkaçının birden de uygulanabileceği belirtilmiştir.
Çocukların ahlak eğitimlerine ve toplumsal yaşama hazırlanmalarına yönelik tavsiyelerde bulunulmuştur. Onların da içinde bulunduğu sosyal yaşamın, ruhsal hayatı şekillendirdiğine değinilmiştir. Çocukların dikkatini sanat ve doğanın güzellikleri üzerine çekmek amacıyla müzelere, şehirlere ve abidelere yapılacak ziyaretlerin, kır gezintilerinin eğitimciler için iyi bir fırsat olduğu belirtilmiştir. J.J. Rousseau, F. Froebel, J.H. Pestalozzi, M. Montessori gibi tanınmış eğitimcilerin çocuklara tabiatı sevdirme konusundaki düşüncelerine büyük önem verilmiştir.
Mecmuada çocuk eğitimine ilişkin öne çıkan konulardan biri de müzik ve resimdir. Resmin eğitim öğretimle olan ilişkisine ve faydalarına tafsilatıyla yer verilmiş ve bu hususta önerilerde bulunulmuştur. El işlerinin eğitimdeki faydalarına da değinilmiş; kâğıt işlerine dair örnek modellerin yapımına açıklamalı olarak yer verilmiştir. Ayrıca estetik eğitiminin öneminden söz edilmiş; çocuğun estetik zevki üzerindeki etmenler ortaya konmuştur. Bireyin ailesinin, görgü ve bilgisinin, içinde yaşadığı doğal çevre ve sosyal yapının estetik zevki üzerinde etkili olduğu belirtilmiş; ilkokulların estetik eğitimi açısından önemli bir göreve sahip olduğu vurgulanmıştır. Müzik parça ve konularının çocuğa göre belirlenmesi istenmiştir. Bunun için dergide pek çok örnek verilmiştir.
Terbiye Mecmuası'nın pedagojik niteliği, ders araç ve gereçleri hakkındaki yazıları, öğrenme ve öğretim metotları gibi konulara yaklaşımı üzerine bazı araştırmalar yapılmıştır. Volkan Şahin'in (2018) araştırması gibi müstakil çalışmalar yanında dönemin süreli yayınlarına Terbiye Mecmuası'nı da dahil edenler vardır.
Acar, Şehbâl Deryâ. Eğitimde Bir Üstâd: Satı Bey’i Tanımak. İstanbul 2009.
Akyüz, Yahya. Türk Eğitim Tarihi: M.Ö. 1000-M.S. 2009. Ankara 2009.
Şahin, M. Volkan. Satı Bey’in Terbiye Mecmuasının Eğitimsel Açıdan İncelenmesi. YLT, Dicle Üniversitesi, 2018.
Terbiye Mecmuası. bütün sayılar (1914-1918).
Kaynak: https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/terbiye-mecmuasi
Bilgi paylaştıkça çoğalır. Okuduğunuz için teşekkür ederiz.
Eğitim dergisi.