Eski Türkçe'de art, arka kelimesinden türemiş bir sözcüktür. "Sırt, arka" ve mecazi anlamda "dost" anlamında kullanılmaktadır. Türk Dil Kurumu sözlüğünde arkadaş "birbirlerine sevgi ve anlayış gösteren kimselerden her biri" şeklinde tanımlanmaktadır. Aynı yaşta olanlara da akran denir ve iki yaşıtın her biri için kullanılmaktadır.

Eğitimde arkadaşların ve özellikle de aynı sınıf düzeyini paylaşan akran arkadaşların önemli bir yeri vardır. Çocuklar ve gençler öğrenmelerinin büyük çoğunluğunu akranları üzerinden gerçekleştirir. "Söyle bana dostunu söyleyeyim sana kim olduğunu" atasözü arkadaşların bireyin üzerindeki etkisinin büyüklüğünü özetler. Aynı şekilde "Üzüm üzüme baka baka kararır" atasözünde arkadaş etkileşiminin önemine işaret edebilir. İnsanın üzerinde, her gelişim döneminde arkadaş ve akranlarının etkisi olsa da ergenlik dönemi, eğitimde akran etkilerinin en fazla olduğu dönemdir.

İnsan öğrenmelerinin temelinde bireyin uyarıcılarla ya da uyarıcıların kaynakları ile etkileşime girmesi yatar. Uyarıcılar bireylerde oluşturdukları iz veya etki ile yaşantıların oluşmasını sağlar; bu yaşantılar ise öğrenmenin zeminini oluşturur. İşte bir sosyal ortam ve uyarıcı kaynağı olarak arkadaş çevresi sosyal kaynaklı öğrenmeler için zengin fırsatlar sunar. Ana dil, toplumsal değerler, duygular ve duyguların ifade ediliş biçimleri gibi planlı olmayan sosyal-duygusal öğrenmeler için en güçlü ortam arkadaş çevresidir. Bu sosyal çevre aynı zamanda bireyin sosyal gelişimi için gerekli olan sosyopsikolojik iklimi de sağlar.

Akran ve arkadaş etkileşimine dayalı öğrenmelerin gücü aynı zamanda onun kullanılabilirliğini arttırır. Sanayileşme ile birlikte eğitimin toplulaştırılması ve aynı/yakın yaş gruplarındaki çocukların aynı sınıfta eğitime alınmaları akran etkilerinin daha fazla dikkate alınmasını hatta yönetilmesini gerektirmiştir. Bu konuda işbirlikli (kubaşık) öğrenme modeli özgünlüğü ile dikkat çeker. Kubaşmak sözcüğü ortaklaşmak ve yardımlaşmak gibi bir anlama gelir. Kubaşık öğrenme de akran veya arkadaşların kendi içlerinde etkileşime girerek birbirlerinin öğrenme süreçlerini desteklemelerine dayalıdır. Amaç, olabildiğince yüksek düzeyde akran etkileşimi sağlamak için ortama müdahale etmektir. Sınıf içinde bu öğrenme modelini kullanan öğretmen çoğunlukla sınıfındaki öğrencileri küçük gruplara ayırmakta, gruplar için ortak bir amaç tayin etmekte ve gruptakilerin birbirlerinin öğrenme süreçlerine destek vermelerini sağlamaktadır. Amaca uygun sonuçlarla karşılaşıldığında ise ödüllendirmeler sureti ile davranışlarda kalıcılık sağlanmaya çalışılır. Nitekim alan yazında akran öğretimi adı verilen bir öğretim modeli de bulunmaktadır. Bu model, öğrencilerin öğretmenleri kadar arkadaşlarıyla etkileşime girmelerinin, öğrenme içeriğine ilişkin etkileşimle eş zamanlı biçimde geri bildirim sağladığını, zihinsel ve fiziksel biçimde derse katılımın da kavramsal öğrenmeyi geliştirdiğini iddia eder.

Akran ve arkadaşların oluşturduğu sosyal ortam çoğu defa yetişkinlerin bulunduğu ortamlarda gerçekleşmesi mümkün olmayan etkinliklerin yapılmasını kolaylaştırır. Olumsuz davranışlar için sosyal baskı ve değerlendirilme kaygısı arkadaş çevresinde daha az, sosyal onay ise daha fazladır. Bu sebeple bazı olumsuz alışkanlıkların kaynağı da (bağımlılıklar gibi) arkadaş çevresidir. Söz gelimi aile içinde ya da yetişkinlerin oluşturduğu çevrede sigara içme davranışı onaylanmazken arkadaş çevresi bunu onaylayabilir hatta ödüllendirebilir. Bu sebeple bir eğitim ortamı olarak arkadaş çevresinin ve etkisinin izlenmesi gerekir. Diğer yandan bu durum olumlu davranışların kalıcı edinilip kalıcı hale gelmesine de imkân sunar. Söz gelimi liderlik davranışları ve kendini kontrol etme için arkadaş çevresi en uygun ortamdır.

Arkadaşlar aynı zamanda psikolojik sağlık ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde de rol üstlenirler. Özellikle ergenlik döneminde gençlerin yetişkin rollerini üstlenmesi ve kimlik edinme süreçleri ağırlıklı şekilde akran etkisi ile oluşur. Birbirlerinin davranışlarını model olarak benimsemeye son derece açık olan gençler özdeşimler yolu ile kimlik edinirler. Beden imgesi, sosyal roller, kabul görme, öz saygı, özgüven, geleceğe hazırlanma, karşı cinsle ilişkiler, iletişim ve bir yaşam felsefesi edinerek sosyal rollerin içselleştirilmesi gibi psikolojik sağlığın en önemli göstergeleri akranlar arasındaki ilişkilerin etkisi ile şekillenir. Bu özelliklerini kazanabilmek için aile ortamında yeterli desteği göremeyen ergenler kendi kimliklerini bulma ve ifade etme yolu olarak arkadaş/akran ilişkilerini kullanır. Bu durumda arkadaşlar sosyal ve duygusal gelişimin vazgeçilmez etki kaynaklarından biri durumuna girer.

Arkadaş çevresi sosyal öğrenmeler için de fırsatlar sunar. Sosyal öğrenmeler dolaylı öğrenmelerdir. Burada kişi başkalarının deneyimleri üzerinden onları gözlemleyerek öğrenir. Arkadaşlarının sergilediği bir davranışın onaylandığını gören bir gencin bu davranışı tekrarlama olasılığı artar. Buna dolaylı pekiştirme denir. Moda hareketlerinin gençler arasında daha hızlı yayılmasını bu durum açıklayabilir. Öte yandan arkadaşlarının sergilediği bir davranışın onaylanmadığını ya da cezalandırıldığını gören bir gencin bu davranışı tekrarlama olasılığı azalır ki buna da dolaylı ceza denir. "İbret-i âlem" şeklinde başkalarına gösterilen olumsuz örnekler üzerinden "Kızım sana söylüyorum gelinim sen anla" mesajı buna örnek olarak verilebilir. Bütün bunlar arkadaş çevresinin gösterdiği davranışların bunu gözlemleyen diğer akranlarca tekrarlanma eğilimi doğurduğu ve gözlemcilerde aynı yönde bir güdülenmeye sebep olduğunu göstermektedir. Model alan ve model olan kişilerin benzerlikleri ve model alan kişinin ihtiyaçları model alma davranışını güçlü şekilde etkiler. Benzer yaşta olanların benzer öğrenmelere ihtiyaç duyabileceği dikkate alındığında akran ve arkadaşların birbirlerinden niçin daha fazla etkilendikleri açıklanabilir.

Akran ve arkadaşların birbirleri üzerindeki etkileri rehberlik açısından da önemsenir. Akran danışmanlığı adı verilen rehberlik uygulamaları akranlar arasındaki etkileşimin gücünden faydalanır. Bu rehberlik modelinde yaşça birbirine yakın olan ve aynı okul ortamını paylaşan gençlerin bazı rehberlik hizmetlerinin sunulmasında sorumluluk alabileceğini öngörür. Bu yolla uzmanlık eğitimi gerektirmeyen alanlarda öğrenciler arkadaşlarına destek olmaya çalışmaktadırlar. Bu destek okul psikoloji danışmanının eğitim ve desteği ile yetiştirilen öğrencilerce sunulmaktadır. Sosyal destek, akademik destek, karar vermeye yardımcı olma, bilgi verme, okula alıştırma gibi konuları kapsamaktadır.

Millî Eğitim Bakanlığı akran, arkadaş ilişkileri bağlamında "Akran Öğreticiliği ve Akran Zorbalığı" gibi projeler yürütmektedir. "Akran Öğreticiliği Projesi" ile öğretmen rehberliğinde planlı ve yapılandırılmış bir şekilde, öğrencilerin sadece akademik başarısının artması değil; özgüven, sorumluluk, zaman yönetimi gibi birtakım tutum ve becerilerinin gelişmesi de hedeflenmektedir. "Akran Zorbalığı Projesi"nde akran zorbalığı yapan ve akran zorbalığına maruz kalan öğrencilere yönelik psikoeğitim ve farkındalık programları ile hikâye kitapları, sunular ve broşürler bulunmaktadır. Ayrıca bakanlık tarafından gerçekleştirilen "Aile Okulu" gibi farklı projelerde akran ilişkileri bölümleri yer almaktadır.