Türkiye'de modern anlamda dernek (cemiyet), sendika ve meslekî örgütlenme faaliyetleri II. Meşrutiyet döneminde başlamıştır. İlk öğretmen ve öğrenci dernekleri ile eğitim yararına faaliyet gösteren teşekküllerin örnekleri de bu dönemde ortaya çıkmıştır. 1924 yılında Tevhîd-i Tedrisat Kanunu sonrasında sivil eğitim alanının iyice daraltılmasının ardından 1926'da kabul edilen Teşkîlât-ı Esâsiye Kanunu ile devlet denetiminde yapılacak her türlü eğitimin serbest, ilköğretimin, zorunlu ve parasız olduğu vurgulanmıştır. Kanuna göre vekâletin izni olmadan Türkiye'de herhangi bir eğitim kurumunun açılamayacağı açıkça belirtilmiştir. Her ne kadar devlet eğitim talebinde bulunan herkese cevap vermeyi taahhüt etmiş olsa da normal şartlarda bunun zor olacağı açık olduğundan, varlıklı kişilerin yoksulların eğitiminde rol alması teşvik edilmiştir. Bu talep ve telkin neticesinde Ankara'da bir grup insan nitelikli eğitim yapacak bir kurum arayışıyla, Türk Maarif Cemiyeti adında sırf eğitim hizmetleri yapmayı hedefleyen bir derneğin kurulmasını planlamıştır.

22 Aralık 1927 tarihinde Maarif Vekili Mustafa Necati Bey'in başkanlığında bu amaçla yapılan toplantıya, dönemin varlıklı kişi ve kurum temsilcileri ile bazı milletvekilleri ve Maarif Vekâleti üst düzey bürokratları davet edilmiş, eğitimin yaygınlaştırılması açısından hükümetin imkân ve çabalarının kısıtlı olduğu hatırlatılarak atılacak adımlar konuşulmuştur. Bu çerçevede kurulacak bir cemiyetin eğitim sahasında yararlı çalışmalar yapılabileceği konusunda görüş birliğine varılmış ve Türk Maarif Cemiyeti adı verilecek cemiyetin (dernek) kurulmasına karar verilerek tüzük taslağı oluşturulmuştur.

31 Ocak 1928 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde üst düzey bir toplantı daha yapılmış ve aralarında meclis başkanı Kâzım Özalp, Başbakan İsmet İnönü, Genel Kurmay Başkanı Fevzi Çakmak, bakan, milletvekili, bürokrat, rektör, dekan ve Türk Ocağı genel sekreterinin de bulunduğu kurul, merkezi Ankara'da olan Türk Maarif Cemiyeti Nizamnamesi'nin maddelerini oy birliği ile kabul etmiştir (bk. İsmet İnönü). Cemiyetin onursal başkanı Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal olmuş, böylece doğrudan devlet destek ve denetiminde kurulan bir eğitim cemiyeti olmuştur (bk. Mustafa Kemal Atatürk).

Cemiyetin amaç ve işleyişi şöyle belirlenmiştir: Ülke içinde ve dışında Türk talebeler için yurtlar yapmak ve talebeleri barındırmak, yüksek tahsil yapmak isteyen başarılı talebeler için yardımlarda bulunmak, Türk çocukları için yabancı okullar ayarında eğitim imkânları oluşturmak, onlara muadil yayınlar yapmak, Türk vatandaşların millî ve içtimaî eğitimini yükseltmek, eğitim amacıyla kurulmuş yurt içindeki diğer derneklerle iyi ilişkiler kurmak, yardımlaşmak, ortak çalışmalar yapmak. Derneğin hiçbir siyasî amacı ve faaliyeti olmayacaktır, sadece ülke yararına eğitim faaliyetleri yapacaktır. Dernek üyeleri Türk olmak zorundadır.

Türk Maarif Cemiyeti'nin kurucuları: Mahmut Bey (Soydan, cemiyetin ilk yönetim kurulu başkanı), Maarif Vekili Mustafa Necati, İ. Hakkı Uzunçarşılı, Semih Bey (Refet), Nâfi Atuf Bey (Kansu), Mûsâ Kâzım Bey (Onar), Haydar Rüşdü Bey (Öktem), Kemal Zaim Bey (Sunel) ve Mehmet Emin Bey (Erişirgil) gibi siyaseten ve ilmen dönemin önde gelen simalarıdır. 1929 yılında tasarlanan logosu bugüne kadar kullanılmıştır. Derneğin başkanlığını daima üst düzey siyasîler (başbakan, bakan, milletvekili, genelkurmay başkanı vb.) ve kamu kurum başkanları yapmıştır (bk. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; Kansu, Nâfi Atuf; Mûsâ Kâzım Efendi; Erişirgil, Mehmet Emin).

Türk Maarif Derneği, kurulduğu andan itibaren devlet ideolojisi doğrultusunda insan yetiştirmeyi amaç edinmiştir. Dernek öncelikle yurt çapında şube ve temsilcilikler açmaya başlamıştır. 1928'de Bursa'daki misyonerlik faaliyetleri hadisesinden sonra Bursa Amerikan Koleji'ni satın almış ve eğitim hayatında etkin olmaya bu yıllardan itibaren başlamıştır.

Derneğin tanınması için tanıtım ve yayın işlerine önem verilmiş, bu faaliyetler kapsamında ilk yıllarda cemiyet tarafından Okullara Girecek İçin Rehber ve Bayram Gazetesi adında iki yayın yapılmıştır. İlerleyen senelerde Muallim Yıllığı, Dilek Bağı Mecmuası ve Öğrenci Koloni Kitabı gibi yayınları olmuştur. Dernek 1931'den sonra okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kademelerinde hizmet vermeye başlamıştır. Farklı düzeylerdeki okullar yanında birçok ilde yurtlar açılmış, muhtaç ama başarılı talebelere burslar verilmiştir. Yabancı okullar seviyesinde eğitim için özellikle yabancı dil öğretiminde yabancı uzmanlardan faydalanılmıştır. İlerleyen senelerde bazı okulların eğitiminde İngilizce eğitime ağırlık verilmiştir.

1928'de kuruluşundan itibaren, devlet ve bürokratlar açısından özel bir eğitim kurumu addedilen derneğin adı 1934'te dil reformu gereğince Türk Kültür Cemiyeti olmuştur. 8 Haziran 1946 ise Türk Eğitim Derneği'ne (TED) dönüştürülmüş ve bugüne kadar bu adla yaşamaya devam etmiştir. Adında "Türk" kelimesini kullanması ise 1974'te resmî karara bağlanmıştır. Kamu yararına çalışan bir dernek statüsünde olduğu için maddi imkânlar bakımından çoğu kere devletçe desteklenmiştir. Bunun yanında UNESCO tarafından da derneğe katkı yapılmıştır.

Derneğin çok farklı gelir kalemleri vardır: Üye aidatları, yurt içinden ve yurt dışından bağışlar, vasiyetler, vakıf payları, dernekçe yapılan yarışma, müsamere, piyango, konser vb. faaliyetler, iktisadî işletme ve şirketlerinden, yayın ve kitap satışlarından elde edilen gelirler vb. Derneğe, amaçları doğrultusunda taşınmaz mülkler satın alma ve satma, şirket kurma, ortak olma gibi imkânlar verilmiştir.

1963'te TED Ankara Koleji Vakfı kurulmuş ve derneğin taşınmazlarının kullanım hakkı vakfa devredilmiştir. 1965'ten sonra derneğin Ankara, Zonguldak ve Karabük'teki kolejlerinden başka okullar açmasına karar verilmiştir. 1974'ten sonra TED Ankara Koleji özel lise olmuş ve 1982'den sonra da TED Ankara Koleji Vakfı Özel Okulları olarak isimlendirilmiştir.

1980'lerden sonra oluşturulan Bilim Kurulu ile Türk Eğitim Derneği eğitim faaliyeti yanında eğitimle ilgili bilimsel çalışmalara da başlamıştır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye'nin temel eğitim sorunlarıyla ilgili toplantılar yapılmış, raporlar hazırlanmış ve yayımlanmıştır. 2012'de derneğin amaç ve vizyonu doğrultusunda kurulan TEDMEM Türkiye'deki eğitim gelişmelerini raporlayarak yorumlamakta ve düzenli olarak yayımlamaktadır. Türk Eğitim Derneği, 1985'te Birleşmiş Milletler UNESCO Türkiye Millî Komisyonu temsilcisi haline gelmiştir. 1990'lardan sonra yaygınlaşan burs ve maddi yardım faaliyeti 2000'lerde tam burslu öğrenci alımına kadar gelmiştir. Türk Eğitim Derneği 2002'den sonra Avrupa Birliği programlarıyla daha yakından ilgilenmeye başlamıştır. Derneğin önemli faaliyetlerinden biri de 2009'da Ankara'da kurduğu bütün bölümlerinde İngilizce eğitim yapan Türk Eğitim Derneği Üniversitesi'dir.

2022 itibariyle Türk Eğitim Derneği, yirmi iki okul bünyesinde 34.000 kadar öğrenciye eğitim vermektedir. Bugüne kadar 50 bin öğrenciye burs sağlanmıştır. On altı mezun derneği ve on iki spor kulübü bulunan derneğin birçok periyodik bilimsel dergisi ve sanatsal faaliyetleri vardır.