Salgınlar sadece ciddi bir halk sağlığı sorunu değil, aynı zamanda siyasî, ekonomik, sosyal vb. bakımlardan bir acil durum meselesidir. Toplumun bütün katman ve kurumları gibi eğitim de bu sorundan etkilenir. Salgınlar, eğitim hizmetlerinin sunulduğu fiziksel alanlarda olduğu kadar eğitimin, öğrenme boşluğu meydana getirmeden amaçlarına ulaşabilmesi için tedbir almayı gerektirir. Bunlar hijyen ve virüslerden arındırma gibi genel tedbirler olabileceği gibi okullarda ders saatleri ve günlerinin yeniden düzenlenmesi gibi güzel uygulamalar da olabilir. Genel anlamıyla "pandemik pedagoji" salgınlara bağlı olarak ortaya çıkan olağan dışı şartların yaşandığı dönemlere özgü eğitim anlayış ve uygulamalarını ifade eder.

Eğitim etkinlikleri doğası gereği öğrenci ve öğretmenlerin gruplar halinde bir arada olmasını gerektirir. Sanayileşme sürecinde kamusal eğitim ve devlet merkezli ve kontrollü standart okul toplumların hayatına girmiştir. Bu durum salgın koşulları açısından büyük bir risk kaynağı haline gelmiştir. Zira bir hastalığın "salgın" olması kalabalıklar arasında hızla yayılmasıyla ilgilidir. Bu sebeple hem sağlıklı kişilerin hastalık bulaşma riskinden korunmaları hem de hastalığın geniş kitlelere yayılma riskinin engellenmesi açısından salgınlar, eğitim koşullarında olağanüstü tedbirler almayı zorunlu kılmaktadır.

Salgın şartlarının eğitim hizmetlerinin derinden etkilenmesi, sekteye uğraması hatta okulların kapatılması gibi sonuçlarının yakın tarihte pek çok örneği vardır. 1768 Hindistan kaynaklı başlayan ve 1822'de Osmanlı topraklarında da görülen kolera salgını böyle bir gelişmedir. Dönemin vakıf eğitim kurumlarını derinden etkileyen salgın, uzun süreli araların verilmesine ve karantina uygulamasının başlamasına sebep olmuştur. O dönemde henüz yaygın kamusal eğitim olmadığı için, özellikle vakıf temelli sıbyan mekteplerindeki çocukların ve medrese talebelerinin salgından etkilenmemesi için ilk defa devlet merkezli tedbirler alınmaya başlanmıştır. 1885'te Çiçek Aşısı Nizamnamesi yayımlanmış, bütün çocuklar için aşı zorunluluğu getirilmiş, şahadetnamesi bulunmayan erkek veya kız bütün çocukların askerî ve yatılı olanlar dahil okullara kabul edilmemeleri istenmiştir. Bu kurala uymayan okul yöneticilerinin cezalandırılacağı da bildirilmiştir. 1893'te ortaya çıkan kolera salgını sebebiyle Osmanlı Devleti'nin farklı bölgelerindeki mektepler tatil edilmiş ve eğitime ara verilmiştir. Bu dönemde eğitim henüz kuvvetli bir merkezî idareye kavuşmadığı için bütün ülkeyi kapsayan önlemler söz konusu değildir. Öncelikle İstanbul'da bulunan okullarda birçok önlem alınmıştır. Kalabalık okullarda öğrenci sayılarının düşürülmesi, öğrencilerin beslenme ve temizlik ihtiyaçlarına yönelik tedbirlerin arttırılması, okul çevresinde satılan yiyeceklerin sağlıklı olmasının temini bunlardan bazılardır. Salgın dönemlerinde belediye hekimlerince hastalık açısından denetlenen yerler arasında okullar da yer almıştır. Yine okullar dahil hastalık görülen çeşitli mekânlarda hastaların eşyalarının hastalık kaynaklarından arındırıldığı "buharlı temizleme istasyonları" (tebhîrhaneler) kurulmuştur.

Salgın hastalıklarla eğitim ortamlarında mücadele, Cumhuriyet döneminin başlarında da önemli hale gelmiştir. Bir göz hastalığı olan trahoma ile mücadele için hastalığa yakalanan öğrencilere ayrı okullar açılmıştır (trahom mektepleri). Maarif Vekili Mustafa Necati döneminde Yıldız'da bulunan harem dairelerinden biri düzenlenerek trahom hastası çocuklar için okul ve tedavi merkezi olarak hizmete alınmıştır. Yıldız Hâkimiyet-i Milliye Şehir Yatı Mektebi adı ile anılan bu okul, çocukların eğitimleri aksamadan tedavi görmelerini sağlamak için tesis edilmiştir. Yine Cumhuriyet'in ilk yıllarında eğitim ortamlarında verem, çiçek, grip salgını, tüberküloz ve koleradan korunabilmek için hükümet ciddi tedbirler almış, Sağlık Bakanlığı ve Millî Eğitim Bakanlığı uzun süre birlikte çalışmalar yapmıştır. 1930'da Umumi Hıfzıssıhha Kanunu çıkarılmıştır.

Salgın dönemlerinde özellikle karantina şartlarından kaynaklanan barınma sorunu okul binalarının kullanımıyla aşılmaya çalışılmıştır. 2019'da zuhur eden Covid-19, bir salgının eğitim süreçleri üzerindeki etkileri açısından pandemik pedagojinin en tipik örneklerinden biri olmuştur. Gündelik hayatın olağan bir etkinliği gibi süren eğitim hizmetleri ve eğitim hayatının birleşenleri salgınla birlikte acil bir mesele haline gelmiştir. Yalıtım sağlama, korunma ve sosyal mesafe yoluyla hastalığın daha fazla bulaşmasının önlenmesi amacıyla eğitimde dünya çapında çeşitli düzeylerde kesintiler ve okullarda kapanmalar söz konusu olmuştur. Tarihteki örneklerinden farklı olarak eğitim teknolojileri daha önce görülmemiş biçimde bir tür acil destek servisi olarak konumlandırılmıştır. Eğitim öğrencilerle somut iletişimde olmayı gerektiren bir süreçtir. Oysa salgın okulları fiilen kapatmaya zorlamıştır. Bu kısıttan kurtulabilmek için pandemik pedagojinin dijital imkânları işe koşulmuştur: Uzaktan eğitim/erişim. Uzaktan eğitim sürecinde Millî Eğitim Bakanlığı ve üniversiteler farklı dijital ortamlar üreterek (EBA, TRT, özel şirketlerin uzaktan eğitim platformları), eğitim senkronik ya da a-senkronik devam ettirilmeye çalışılmıştır.

Uzaktan eğitim öğretim ve çevrim içi öğretim uygulamaları, pedagoji veya müfredat tasarımında yeni yaklaşımlar değilse de yenilenmiş biçimleriyle dikkat çekmektedir. Salgınlar, eğitim teknolojisi endüstrisinin de odak noktası haline gelmiştir. Bu durumda "uzaktan eğitim uygulamaları" pandemik pedagoji içinde bahse konu olan "olağanüstü" durumun "baskın eğitim uygulaması" olarak işlev görmektedir. Bu uygulamalar zamanın ve mekânın esnek kullanımı hususundaki faydalarından dolayı pandemik pedagojinin en kritik araçları olmaya başlamıştır.

"Pandemik pedagoji" ve onun araçları çocuk eğitimi veya zorunlu/temel eğitim için oluşturulan alternatif gibi değil salgınlar sebebiyle eğitime ulaşmada zorluk yaşayan herkes için geliştirilen alternatif bir modeldir. Bu sebeple okul ortamının "uzaktan olmayan" bedensel, zihinsel, sosyal ve duygusal yaşantılara dayalı uygulamalarına bir alternatif olarak düşünülmemelidir. Pandemik pedagoji "acil uzaktan öğretim ve öğrenim" koşullarının eğitimini, ciddi bir sağlık krizi ve yeni bir hastalığın yayılması bağlamında öğrenmeyi öğretmek ve geliştirmek için öğrenme ortamlarında kullanılan yaklaşımları ifade eder. Pandemik pedagoji sadece sıra dışı zamanlardaki öğretimle ilgili değil aynı zamanda eğitim felsefesinin ne olacağı, ders içeriklerinin nasıl öğretileceği, öğretim programlarının nasıl yapılandırılacağı, ders saatlerinin nasıl düzenleneceği, ölçme ve değerlendirmenin nasıl yapılacağına dair özgün bir anlayış geliştirmeyi de gerektirir.