Emniyet teşkilatına personel yetiştirmek üzere verilen eğitim.
Emniyet teşkilatına personel yetiştirmek üzere verilen eğitim.
Türk polis eğitim sistemi Osmanlı Devleti ve Cumhuriyet dönemi tecrübelerini içeren bir geleneğe dayanır. Modern Türk polis teşkilatı Tanzimat dönemi gelişmelerine bağlı olarak 1845 yılında kurulmuştur. Modern polis eğitimi ise meslekî profesyonelleşme sürecinin yansımasıyla Sultan II. Abdülhamid devrinde 1879 yılında kurulan Zaptiye Nezareti çatısı altında başlamıştır. Nezaret bünyesinde 1889 yılında İstanbul'da açılan "polis dershanesi" modern polis eğitimi konusundaki ilk girişimdir. Meslek mensuplarına hukukî ve meslekî bilgiler verilen bu programın yürütülmesinde Manyasîzâde Refik Bey'in katkıları büyük olmuştur (Alyot, 1947: 813).
Polis eğitiminin giderek kurumsal hale gelmesi ise XX. yüzyılın başlarında gerçekleşti. Bölgedeki jandarma ve polis reformu kapsamında faaliyete geçen ilk Türk polis okulu 1907'de Selanik'te Belçikalı Leon Brozo'nun yönetiminde açıldı, sonrasında İtalyan Kaprini bu görevi sürdürdü. Rumeli Vilâyât-ı Şâhânesi Polis Mektebi adıyla eğitime başlayan okul, daha sonra Selanik Polis Mektebi olarak anılmıştır. II. Meşrutiyet'in ilanı sonrasında Fârûkîzâde Sâmi Paşa'nın Zaptiye nazırlığı zamanında, İbrâhim Feridun Bey'in çalışmalarıyla İstanbul'da bir polis okulunun açılmasına karar verildi. Okul 1909 yılında Yıldız Sarayı'nda Dersaadet Polis Mektebi (İstanbul Polis Okulu) adıyla Yüzbaşı Ahmed Bey idaresinde hizmete girmiştir. Uzun yıllar boyunca Türk polis eğitiminde merkezî bir rol oynayan okulda acil müdâvât ve hıfzıssıhha, atış nazariyatı, daktiloskopi, eskrim, hesap, kavânîn, kroki, makine sevk ve idaresi, meslek terbiyesi ve fiilî hizmet, karakol vezâifi, motor, otomobil, parmak izi ve fotoğraf, polis nizamnamesi, talim ve jimnastik, tarih ve coğrafya, telefon ve telgraf muhaberesi, topografya, usûl-i tahrir gibi dersler verilmiştir. Dersaadet Polis Mektebi'nin ülkenin polis ihtiyacını karşılamada yetersiz kalması sebebiyle daha sonra sırasıyla Şam, Beyrut, Bağdat, Halep, Adana, Erzurum ve Trabzon gibi şehirlerde polis okulları faaliyete geçirilmiştir. Okullar I. Dünya Savaşı'nda kapanmış ancak İstanbul Polis Okulu eğitim faaliyetlerine devam etmiştir.
Cumhuriyet dönemine gelindiğinde ise 1923'te Konya'da ve Sivas'ta, 1926 yılında da Trabzon'da birer polis okulu açılmıştır. Altı aylık sürelerde eğitim veren bu okullar, esasen birer kurs mahiyetindeydi. Cumhuriyet hükümetinin yaşadığı ekonomik zorluklar ve malî zaruretler bu iki okulun lağvını ve polis meslek eğitiminin 1931 yılından itibaren İstanbul'da merkezileşmesini beraberinde getirmiştir.
Cumhuriyet dönemi polis eğitim sistemindeki temel atılım bugünkü Polis Akademisi'nin öncülü mahiyetinde Ankara Polis Enstitüsü'nün kurulması olmuştur. Polis yöneticisi eğitimini içeren, modern ve bilimsel bir eğitim kurumu kurulması zorunluluğuyla Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün yönlendirmeleri, Dahiliye Vekili Şükrü Kaya ve Emniyet Umum Müdürü Şükrü Sökmensüer'in çalışmalarıyla yeni bir Emniyet Teşkilat Kanunu merkeze alınarak Ankara Polis Enstitüsü kurulmuştur. 6 Kasım 1937 tarihinde açılan bu enstitüye müdür olarak Salih Adil Başer atanmıştır. Enstitü ilk, orta ve yüksek tahsil kısımları ile bu derecelerde teknik uzmanlık kursları bulunan bir yapıda kurgulanmıştır. Bu yapı içerisinde, polis memurluğu eğitimi verilen muhtelif şehirlerdeki polis okulları ile 15 Haziran 1938 tarihinde kurulan Polis Koleji de yer almaktaydı. Polis Enstitüsü'nde adlî tıp, belediye kanunları, binicilik, ceza tatbikatı, devletler hukuku, esasiye hukuku, esliha, fizik, hesap, idare hukuku, idarî kanun ve nizamlar, iktisat bilgileri, kimya, medenî hukuk, meslek tarihi ve terbiyesi, motorculuk, muhabere, polis tekniği, siyasî tarih, talim, tarih ve coğrafya, teknik polis, Türk dili ve kitabet gibi dersler verilmekteydi.
II. Dünya Savaşı öncesinde gerek bina temin edilmesinin güçlüğü gerekse de eğitime ilişkin bütçe kısıtlılığı sebebiyle polis memurlarının görev yaptıkları illerde eğitim almaları seçeneği gündeme gelmiş ve buna dönük olarak 1939 yılından itibaren "polis kursları" açılmıştır. Bu çerçevede Ankara, İstanbul (Beyoğlu), İstanbul (Eminönü), Bursa, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Gaziantep, Hatay, İzmir, Adana, Zonguldak ve Trabzon gibi şehirlerde polis kursları açılarak polis meslek eğitimleri verilmiştir.
Daha sonraki yıllarda Polis Enstitüsü'nün yanı sıra gerek polis kolejleri gerekse de polis okulları yurt sathına yayılmış, personel ihtiyacıyla bağlantılı olarak bunlardan bazıları kapatılıp yenileri faaliyete geçmiştir. Özellikle 1960 sonrası dönemde İstanbul, Ankara, İzmir, Konya, Bursa, Afyon, Samsun, Trabzon, Aydın, Balıkesir, Malatya, Erzurum, Elazığ ve Gaziantep gibi şehirlerde polis memuru yetiştiren yeni polis okulları kurulmuştur. 2001 yılından itibaren polis okulları eğitim bakımından da dönüşerek iki yıllık meslek yüksekokulu statüsü kazanmıştır.
Öte yandan, emniyet teşkilatının yönetici personelinin eğitimini üstlenen Ankara Polis Enstitüsü de çeşitli merhalelerden geçerek 1941 yılından sonra iki, 1962'den sonra üç, 1980'den sonra da dört senelik eğitime geçmiştir. 1984 yılından itibaren Polis Akademisi adını alan Polis Enstitüsü, bu tarihten sonra ayrı bir kanuna sahip, meslekî eğitim veren bir yükseköğretim kurumuna dönüştürülmüştür. 2001 yılından sonra Polis Akademisi'nde lisans ve lisansüstü eğitimler de verilmeye başlamıştır.
2015 yılında gerçekleştirilen hukukî düzenleme ile birlikte Polis Akademisi çağın gereklerine uygun ve gelişmiş demokratik ülkelerdeki eğitim sistemleriyle uyumlu bir şekilde akademik ve teknik bakımdan daha işlevsel bir kuruma dönüştürülmüştür. Bu dönüşümün neticesi olarak polis koleji eğitimleri sonlandırılmış, yeni kurulan Polis Amirleri Eğitimi Merkezi bünyesinde polis yöneticisi ve polis meslek yüksekokulları ile polis meslek eğitim merkezleri vasıtasıyla da polis memuru yetiştirmenin yanı sıra Emniyet Genel Müdürlüğü merkez ve taşra teşkilatının hizmet içi eğitim sorumluluğu da tamamıyla Polis Akademisi'nin görev sahasına dahil edilmiştir.
Alyot, Halim. Türkiye’de Zabıta: Tarihî Gelişim ve Bugünkü Durum. Ankara 1947.
“Cumhuriyette Polis Mektepleri”. Polis Mecmuası. sy. 286, 29 Birinciteşrin 1933, s. 1662.
Demirel, İsmail Hakkı. “Okulumuzun Tarihçesi”. Polis Enstitüsü Yükseköğretim 1969-1970 Yıllığı. Ankara 1970, s. 15-19.
Ergut, Ferdan. Modern Devlet ve Polis: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Toplumsal Denetimin Diyalektiği. İstanbul 2012.
İmga, Orçun. Cumhuriyet’in Emniyeti: Ankara Polis Enstitüsü. Ankara 2017.
a.mlf - İnal, Fatih - Ayhan, Ufuk - Şahin, Yakup. Türkiye’de ve Dünyada Polislik Sistemleri ve Polis Eğitimi. Ankara 2020.
“L’Organisation de la Police chez les Turcs”. La Turquie Kemaliste. sy. 29, Şubat 1939, s. 25 [çev. Olcay Erdal].
Şahin, Eyüp. 1907’den 2000’e Polis Okulları. Ankara 2001.
Tankut, Hüsnü. “Ankara Polis Enstitüsü’nün Kuruluş ve İstihaleleri”. Polis Dergisi. sy. 357, Şubat 1950, s. 22.
Yazman, Nazif. “Polis Mekteplerinin Tarihçesi”. Polis Dergisi. sy. 311, 29 Birinciteşrin 1937, s. 4206.
Kaynak: https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/polislik-egitimi
Bilgi paylaştıkça çoğalır. Okuduğunuz için teşekkür ederiz.
Emniyet teşkilatına personel yetiştirmek üzere verilen eğitim.