İstanbul'da 1853 yılında açılan Muallimhâne-yi Nüvvâb, Osmanlılar'da modern anlamda hâkim yetiştirmek maksadıyla hukuk eğitimi veren ilk kurumdur. Bu okul 1885'te Mekteb-i Nüvvâb, 1908'de ise Medresetü'l-kudât adıyla anılmaya başlanmıştır. Bunun dışında, nizamiye mahkemeleri için ihtiyaç duyulan yargıçları eğitmek amacıyla Temmuz 1870'te Kavânîn ve Nizâmât Dersanesi açıldı. Sonrasında artan ihtiyaca binaen 1874'te Maarif Nezareti'ne bağlı ve Dârülfünûn-ı Sultânî bünyesinde Mekteb-i Hukûk-ı Sultânî kuruldu. Bu okul 1877'de eğitime ara verdi. 1880'de ise Adliye Nezareti'ne bağlı olarak Mekteb-i Hukûk-ı Şâhâne açıldı.

1874 yılında Maarif Nezareti orta seviyede hukuk derslerine katılıp diplomalarını alarak mezun olmuş olanların bir üst seviyede hukuk dersleri alabilmelerine imkân sağlayan karara imza attı. Ancak bunun için müstakil bir okul açmak yerine ilk etapta Mekteb-i Sultânî içinde bir sınıfın açılması daha uygun görüldü. Maarif Nazırı Saffet Paşa, okulun bünyesinde bir derslikte Roma hukuku, milletler hukuku ve mecelle gibi konuların okutulacağı bir sınıfın açılmasını resmî bir yazıyla Mekteb-i Sultânî'ye müdür olarak yeni atanan Sava Paşa'ya bildirdi. Mektebin kurucu nizamnamesine göre davaların görülmesi ve hukukun korunması için donanımlı hukukçuların yetişmesi ve bunların Adliye Nezareti'nde işe başlaması hedeflenmiştir. Mektebe kaydedilecek kişiler Mekteb-i Sultânî ve idâdî mekteplerinden mezun olmalıydı. Bu sebeple Hukuk Mektebi esasen yükseköğretim seviyesinde bulunmaktaydı. Başka okullardan mezun olanlar ise mektebe girebilmek için özel bir sınava tâbi tutulacaktı. Mektep öğrencisi olmayanların dersleri dışarıdan takip etme imkânı vardı. Devam mecburiyeti olmayan bu kişiler sınavlara da girmek zorunda değildi. Dolayısıyla diploma değil eğitimcilerden birer katılım belgesi alırlardı. Kayıtlı öğrenciler ise derslere devam etmek, yıl sonundaki sözlü ve yazılı sınavlara girmek ve mezun olabilmek için yine sözlü ve yazılı bitirme sınavlarından başarılı olmakla mükellefti. Eğitim bir akademik yılda dokuz ay sürer, sekiz ay dersler, yirmi gün ders tekrarı ve on gün de sınavlarla geçerdi. Bitirme sınavı kapsamında bir tez hazırlayıp sözlü olarak savunanlara doktor unvanı verilir, bu kişiler hâkim olarak istihdam edilirdi. Doktor unvanı alamayanlar lisans mezunu olarak kabul edilir ve avukat olarak çalışabilirdi. Mektepte eğitim ücretsizdi.

Mektepte yabancı veya gayrimüslim hocaların Türkçe ve Fransızca verdiği dersler arasında Roma hukuku, ticaret hukuku, mecelle, Roma kanunları, ceza ve ceza usul hukuku, medenî usul hukuku, hukuka giriş, maliye, anayasa hukuku, deniz hukuku, uluslararası hukuk, uluslararası antlaşmalar, Osmanlı kanunları, ekonomi-politik gibi dersler bulunmakta idi.

Bu okul, Adliye Nezareti bahçesinde 1878'de Mekteb-i Hukûk-ı Şâhâne adıyla açılan ve 1880'den itibaren eğitime başlayan hukuk okuluyla 1881'de birleştirilmiştir. Öğretim dili Türkçe olan okulda 1881 yılında bir doktora tezi de kabul edilmiştir. Üç yıllık eğitim dört yıla çıkarılmıştır. Okulda verilen dersler zaman içinde değişiklik göstermiş ve gelişmeler ile ihtiyaca göre yeni dersler programa eklenmiştir.

Haftada iki gün (cuma ve pazar), resmî tatillerde, sınavları takip eden bir ay boyunca okul tatil olurdu. Osmanlı tebaası olan, on sekiz yaşından küçük olmayan, Türkçe okuyup konuşabilen, dil bilgisi, mantık, coğrafya ve matematik bilen, Osmanlı tarihi ve genel kültür bilgisi olan, iyi karakterli olduğuna dair güvenilir iki kişinin kefaletine sahip olanlar her yıl icra edilen giriş sınavında başarılı olurlarsa okula kaydedilirdi. Kabul edilecek öğrenci sayısı sınavdan önce ilan edilirdi. Okula mazeretsiz olarak arka arkaya sekiz gün gelmeyen öğrenci okulu bırakmış sayılırdı.

Her akademik yıl sonunda yapılan sınavlardan başka bir de mezuniyet sınavı icra edilirdi. Derse devamlı olmayan öğrenci o dersin sınavına giremezdi. Yıl sonu sınavından başarılı olamayan öğrenci müteakip yılın derslerine dilerse katılabilirdi, fakat üst sınıfın sınavlarına giremezdi. Üçüncü yılın sınavlarından başarılı olan öğrenci, önceki yıllarda aldığı derslerin sınavlarını yeniden verebilirse mezuniyet sınavına girebilirdi. Mezuniyet sınavı kapsamında öğrenci önce bir hukukî mütalaa hazırlar, başarılı olursa sözlü sınava alınırdı. Geçerli başarı notu aliyyüla'lâ, a'lâ, ve karîbüla'lâ olmak üzere üç seviyeden oluşurdu. Başarılı öğrenciye Adliye Nezareti yetkililerinin, sınavı icra eden görevlilerin, okul müdürünün ve öğretmenlerin imzası bulunan diploma teslim edilirdi. Geçersiz not alan öğrenci bir yıl daha eğitim alırdı. Hukukî mütalaası başarılı bulunmayan öğrenci, müdür ve hocaların imzası bulunan yıl sonu başarı belgesi almakla yetinirdi.

Mezunlar bir yıl boyunca nizamiye mahkemesi üyesi olarak çalışırdı. Daha sonra İstanbul ve vilayet mahkemeleri üyesi olabilir ya da Adliye Nezareti'nde çalışmaya devam edebilirlerdi. Mezun olup dava vekilliği yapmak isteyenler yine nizamiye mahkemesinde bir yıl çalışarak vekillik ruhsatına sahip olurlardı. Mezun olamasa da üçüncü yılın sınavlarından başarılı olan kişiler nizamiye mahkemesi kaleminde çalışabilirdi. Fakat mektepten mezun olamayanlar mahkeme üyesi olamaz ve dava vekilliği yapamazdı.

Mektebin öğretim kadrosu, Mekteb-i Hukûk-ı Sultânî'ye nazaran daha ziyade Türk hocalardan müteşekkildi. Hasan Fehmi, Münif Paşa, Kostaki Paşa, İbrâhim Hakkı Paşa, Büyük Haydar Efendi, Ali Şahbaz, Seydişehrî Mahmud Esat Efendi, Ömer Hilmi Efendi, Ali Haydar Efendi gibi yüksek bürokrasi mensubu hocalar da ders vermekteydi. Mektebin 1886'da malları ve akarı dahil Maarif Nezareti'ne devredildi. Fakat gerek mezuniyet işlemleri gerekse mezunların istihdamı konusunda Adliye Nezareti'nin yetkileri tamamen kaldırılmadı.

Osmanlı Devleti'ndeki ilk modern hukuk mektebi Dârülfünun'un bir şubesi olarak açılsa da Dârülfünun'un yeterli gelişme gösterememesi sebebiyle uzun bir süre müstakil bir eğitim kurumu olarak devam etti. Dârülfünun'un 1900 yılında yenilenmesiyle beraber bu hukuk okulu da Dârülfünûn-ı Şâhâne'nin Hukuk Şubesi olarak adlandırılmıştır. Yine idarî olarak bağımsızlığını koruyan okul 1908'de Dârülfünûn-ı Osmânî Hukuk Fakültesi/Medresesi/Şubesi gibi adlarla anılmıştır; 1890'lardaki eğitim programı da ana hatlarıyla devam etmiştir. 1924'te okul İstanbul Dârülfünunu Hukuk Fakültesi adını almıştır. 1925'teki müfredatta medenî hukuk, ceza uygulamaları, kamu hukuku, hukuk uygulamaları, İslam hukuku, hukuk tarihi dersleri de yer almaktaydı. Hukuk tarihi, hukuk felsefesi, hukuk sosyolojisi dersleri 1954'te seçimlik hale getirilmiş, ancak 1982'den sonra tekrar zorunlu dersler arasına alınmıştır.

1933'teki üniversite reformuyla birlikte bu hukuk okulu aynı eğitim kadrosu, aynı bina ve aynı öğrencilerle, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi adıyla yaşamaya devam etmiştir.