Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nin geçmişi 1882'de kurulan Sanâyi-i Nefîse Mekteb-i Âlîsi'ne dayanır. Ülkenin ihtiyaçları doğrultusunda sanatkârların yetişmesi için bir güzel sanatlar okulunun kurulması gündeme gelmiştir.
İstanbul'da bir güzel sanatlar mektebinin kurulmasına yönelik çalışmalar, Sultan II. Abdülhamid dönemi başlarında yoğunlaştı. Sonuçsuz kalan birkaç girişimden sonra Müze-yi Hümâyun Müdürü Osman Hamdi Bey projeyi yeniden gündeme getirdi. Nihayet 1882 yılında Sanâyi-i Nefîse Mekteb-i Âlîsi kuruldu. Okulun müdürlüğüne atanan Osman Hamdi Bey vefatına kadar müze ile okulun yönetimini birlikte yürüttü.
Okula, 1927'de Sanâyi-i Nefîse Akademisi ismi verildi. Böylece Türkiye'de akademi adını ve statüsünü taşıyan ilk yükseköğretim kurumu tesis edildi. 1928'den itibaren Güzel Sanatlar Akademisi adıyla anılmaya başlandı (bk. Sanâyi-i Nefise Mektebi).
1933 Üniversite Reformu akademide bazı değişikliklere yol açtı. 1934 yönetmeliği uyarınca tezyinî sanatlar bölümünün eğitim süresi ilk yılı hazırlık, üç yılı ihtisas atölyeleri mesaisi olmak üzere dört yıl olarak belirlendi. Ortaokul ve sanat okullarını bitirip yetenek sınavını kazananlar bu bölüme kaydolabiliyordu. 1936-1948 döneminde önemli yenilikler gerçekleştirildi, çok sayıda yabancı hoca istihdam edildi. Heykel bölümünün başına Rudolf Belling, resim bölümüne Léopold-Lévy, mimarlık bölümüne ise Bruno Taut tayin edildi.
1936'da akademiye eklenen Türk Tezyinî Sanatlar Bölümü'ne öğrenciler, desen ve Türkçe kompozisyondan bir sınava tâbi tutularak alınmaktaydılar. Öğretim müddeti sınırlı olmayıp istidada bağlıydı. 1938-1939 eğitim öğretim yılında vitrin ve tiyatro atölyesiyle fotoğraf atölyesi faaliyete geçti. 1 Nisan 1948 tarihinde akademi binasının yanması eğitimde sıkıntılı bir dönem meydana getirdi. Zira kütüphanedeki kitapları, öğrenci dosyalarını, ders malzemelerini, resim tabloları ile diğer pek çok eşyayı kurtarmak mümkün olmadı. Binanın tamiri öğretim mensuplarının da yardımlarıyla 1953'te bitirilebildi.
Devlet Güzel Sanatlar Akademileri Kanunu'nun 1969'da kabulüyle akademi yeni bir statü ve bilimsel özerklik kazandı. Türk Film Arşivi, "İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Film Arşivi Yönetmeliği"nin Resmî Gazete'de yayınlanmasıyla akademiye bağlandı. 1971'de Yüksek Dekoratif Sanatlar Bölümü içinde Tekstil Sanatları Atölyesi açıldı. Türkiye'de ilk kez endüstriyel tasarım öğretimi yapacak Uygulamalı Endüstri Sanatları Yüksekokulu (UESYO) kuruldu. 1972'de İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Bölümü'ne bağlı Şehircilik Araştırma Enstitüsü ve İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Dekoratif Sanatlar Bölümü'ne bağlı Endüstri Tasarımı Araştırma ve Yayın Enstitüsü kuruldu.
4 Kasım 1981 tarihinde kabul edilen 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ve bu kanunun gereği olarak 20 Temmuz 1982'de çıkarılan Kanun Hükmünde Kararname ile Türkiye'deki bütün yükseköğretim kurumları Yükseköğretim Kurulu çatısı altında toplandı. Bu kanunla İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi, 1982'de üniversiteye dönüşerek Mimar Sinan Üniversitesi adını aldı. Bünyesinde Güzel Sanatlar Fakültesi, Mimarlık Fakültesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Fen Bilimleri Enstitüsü ve Sosyal Bilimler Enstitüsü olarak üç Fakülte ile iki enstitü oluşturuldu.
Günümüzde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi adıyla uluslararası düzeyde hizmet veren üniversite bünyesinde 2024 yılı itibariyle dört fakülte (Güzel Sanatlar, Mimarlık, Fen-Edebiyat, İletişim fakülteleri), üç enstitü (Fen Bilimleri, Güzel Sanatlar, Sosyal Bilimler Enstitüleri), üç yüksekokul, bir meslek yüksekokulu, iki ön lisans programı, otuz altı lisans programı, kırk üç yüksek lisans programı, on beş doktora programı yer almaktadır. Üniversitede 7.874 lisans olmak üzere toplamda 10.196 öğrenci eğitim öğretim görmektedir. İdarî personel sayısının 1029 olduğu üniversitede öğretim elemanı sayısı 583, öğretim üyesi sayısı 1305'tir.
