A

MEDYA

Her türlü basın ve yayın araçları.

  • MEDYA
    • Abbas GÜÇLÜ
    • Web Sitesi: Türk Maarif Ansiklopedisi
    • Son Güncellenme Tarihi: 18.12.2022
    • Erişim Tarihi: 23.10.2025
    • Web Adresi: https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/medya
    • ISBN ve DOI Numarası:
    • Bu metni kaynak göstererek kullanabilirsiniz.
    MEDYA
MEDYA

Her türlü basın ve yayın araçları.

  • MEDYA
    • Abbas GÜÇLÜ
    • Web Sitesi: Türk Maarif Ansiklopedisi
    • Son Güncellenme Tarihi: 18.12.2022
    • Erişim Tarihi: 23.10.2025
    • Web Adresi: https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/medya
    • ISBN ve DOI Numarası:
    • Bu metni kaynak göstererek kullanabilirsiniz.
    MEDYA

Modern eğitimde okuma ve yazma önemini korurken, görsel ve işitsel yöntemler daha fazla ön plana çıkmaktadır. Film, televizyon ve çevrim içi platform dersleri, öğrencilere bilgiler sunmakta ve sınıf içinde bu tür içerikler öğrencilerin öğrenme sürecine büyük katkı sağlamaktadır. Görseller, grafikler ve metinler ile desteklenen bu materyaller, konuların hızlı ve etkili bir şekilde anlaşılmasını kolaylaştırmaktadır. Öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler ve eve bağımlı çocuklar için de filmler, televizyon ve çevrim içi programlar oldukça yararlıdır, bu sayede özel öğretmen ihtiyacı azalmakta ve eğitim maliyetleri düşmektedir. Özellikle diğer yöntemlerle aktarılamayan bilgiler, bu görsel ve işitsel araçlar sayesinde daha iyi öğrenilmektedir.

Türkiye'de medya uzun yıllardır eğitim öğretimde etkili bir araç olarak kullanılmaktadır. Özellikle radyo, gazete ve televizyon, geniş kitlelere ulaşma imkânı sebebiyle eğitimin yaygınlaştırılmasında ve erişilebilir hale getirilmesinde etkin rol oynamıştır. Araştırmalar, gençlerin en çok aileden, sonra medyadan ve üçüncü olarak okuldan etkilendiğini göstermektedir. Çocuklar ve gençler uzun saatler televizyon ve internet kullanarak vakit geçirmektedir. Bu durum, medyanın eğitim amacıyla da kullanılabileceği fikrini desteklemektedir. Radyo ve televizyonun eğitim işlevi, ekonomik olarak geri kalmış ülkelerde özellikle önemlidir. Gelişmiş ülkelerde de bu araçlar eğitim amacıyla kullanmaktadır. Radyo ve televizyon, farklı yerlerdeki bireylerin bilgi edinmesine imkân tanımış ve uzaktan eğitimin doğmasına yol açmıştır. Televizyonun ekonomik olarak ucuz olması ve yaygınlığı, internetin yaygınlaşmasına kadar onu eğitim aracı olarak tercih edilen bir seçenek haline getirmiştir.

Türkiye'de radyo, ilk defa 1927 yılında eğitim amaçlı kullanılmaya başlanmıştır. İlk radyo yayınları, okuryazarlık seferberliğini destekleyen ve genel kültür düzeyini yükselten programlar içeriyordu. 1940'lı ve 1950'li yıllarda radyo programları tarım eğitimi, sağlık eğitimi ve okuma yazma kursları gibi çeşitli eğitim konularını kapsayacak şekilde genişletildi. Ancak radyo yayınları yaygın eğitimde beklenen etkiyi tam olarak sağlayamamış, televizyon kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte radyo eğitimde geri planda kalmıştır.

Eğitim işlevi öne çıkan bir diğer medya unsuru ise gazetedir. Türkiye'de gazeteler bireyleri doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen unsurlar arasında olmuş, çoğu zaman toplumu dönüştürme gayesi taşımıştır. Eğitim yönü öne çıkan gazeteler olduğu gibi, eğitim içeriklerine yer veren pek çok gazete söz konusu olmuştur. Aynı şekilde dergiler de eğitimin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

1950'li yılların sonlarında Türkiye'de televizyonun yaygınlaşmaya başlamasıyla birlikte eğitim amaçlı televizyon programları da devreye girmiştir. TRT'nin 1968 yılında başlattığı eğitim programları, özellikle kırsal kesimde yaşayan ve eğitim olanaklarına erişimde zorluk yaşayan vatandaşlar için önemli bir kaynak haline geldi. TRT'nin eğitim programları, temel eğitimden meslekî eğitime kadar geniş bir içerik yelpazesine sahip olmuştur. İlkokul düzeyinden başlayarak lise ve üniversite hazırlık programlarına kadar pek çok eğitim programı televizyon aracılığıyla yayımlandı (bk. TRT). Özellikle Anadolu Üniversitesi iş birliği ile yürütülen "Açık Öğretim" programları, üniversite eğitiminin kitlelere ulaşmasında önemli rol oynadı. 1982 yılında kurulan Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, Türkiye'de uzaktan eğitimin öncüsü oldu ve televizyon destekli eğitimle binlerce öğrenciye ulaştı. Yine üniversite sınavlarına hazırlanan gençler için Millî Eğitim Bakanlığı ile iş birliği içinde hazırlanan "Sınava Doğru" programı ile Millî Eğitim Bakanlığı'nın önerisiyle yetişkinlere okuma yazma öğretmeyi amaçlayan "Televizyon Okulu" programı da bu dönemin önemli yayınları arasında yer almaktadır.

Türkiye'de 1990'lı yıllarda özel televizyon kanallarının yaygınlaşmasıyla birlikte eğitim programları da çeşitlendi. Özel kanallar eğitim programlarına daha fazla yer vermeye başladı. Özellikle sınavlara hazırlık programları, İngilizce öğrenme dersleri ve çocuklara yönelik eğitici programlar bu dönemde popüler hale geldi.

1999 yılında kurulan Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü (ETGM), Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde eğitimde teknoloji kullanımının yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yürüttü. Bu dönemde internetin yaygınlaşmasıyla birlikte dijital eğitim materyalleri ve çevrim içi eğitim platformları da önem kazandı.

2000'li yıllarda dijital teknolojilerin hızla gelişmesiyle birlikte televizyonun yanı sıra internet tabanlı eğitim araçları da eğitimde kullanılmaya başlandı. Millî Eğitim Bakanlığı'nın 2012 yılında hayata geçirdiği "Eğitim Bilgi Ağı" (EBA), Türkiye'de dijital eğitimde önemli bir kilometre taşı oldu. EBA, öğrencilere çevrim içi dersler, eğitim materyalleri ve interaktif öğrenme fırsatları sundu.

2020 yılında Covid-19 salgını sebebiyle okulların kapatılması, uzaktan eğitimin önemini bir defa daha ortaya çıkardı. Bu süreçte TRT EBA TV kanalları ilkokul, ortaokul ve lise öğrencilerine yönelik televizyonda eğitim programları sundu. Bu programlar öğrencilerin derslerinden geri kalmamalarını sağladı ve eğitimin sürekliliğini destekledi. Ayrıca EBA gibi çevrim içi platformlar da yoğun olarak kullanıldı, derslerde Zoom ve Google Meet gibi video konferans araçları kullanıldı, öğretmen ve öğrenciler arasındaki iletişim için WhatsApp ve Telegram gibi mesajlaşma uygulamaları etkin olarak kullanıldı.

Radyonun eğitsel amaçla kullanılmasıyla başlayan medya ve eğitim ilişkisi televizyon ve dijital platformlarla devam ederek eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanmasında önemli rol oynadı. Gelecekte dijital teknolojilerin yaygınlaşmasıyla birlikte medya destekli eğitim uygulamalarının da çeşitlenmeye devam etmesi beklenmektedir. Uzaktan eğitim ve hibrit eğitim modelleri yaygınlaşırken yapay zekâ, sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik gibi yeni teknolojiler de eğitimde daha fazla yer almaya başlamıştır. Medyanın eğitimdeki rolü, öğrenmenin daha kişisel, etkileşimli ve erişilebilir olmasına yardımcı olmaktadır.

Kaynakça

Alkan, Cevat. Eğitim Teknolojisi: Kuramlar, Yöntemler. Ankara 1977.

Ertuğrul, Fadıl. Radyo ve Televizyonun Eğitim Amaçlı Kullanılması Bir Örnek: Açıköğretim Lisesi. YLT, Marmara Üniversitesi, 1996.

Kırık, Ali Murat. “Uzaktan Eğitimin Tarihsel Gelişimi ve Türkiye’deki Durumu”. Marmara İletişim Dergisi. sy. 21 (2014), s. 73-94.

Kozma, Robert B. “Learning with Media”. Review of Educational Research. 61/2 (1991), s. 179-211.

Özgür, Aydın Ziya. “Türkiye’de Uzaktan Eğitimde Televizyonun Etkileşimli Kullanımı: Olanaklar, Sınırlılıklar ve Çözüm Önerileri”. Selçuk İletişim. 3/4 (2005), s. 80-97.

Öztürk, Bahar – Çetinkaya, Abuzer. “Pandemi Döneminde Bir Eğitim Aracı Olarak Televizyon: TRT EBA TV”. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 6/1 (2021), s. 140-162.

Kaynak: https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/medya

Görüş, öneri ve yorumlarınız için tıklayınız.

Bilgi paylaştıkça çoğalır. Okuduğunuz için teşekkür ederiz.

MEDYA

Her türlü basın ve yayın araçları.