Cerr, Arapça kökenli olup "bir şeyi çekme, uzaktan getirme, çekme ile elde edilen geçimlik" anlamlarına gelmektedir. Sözlük mânalarından ayrı olarak Osmanlı eğitim tarihinde medrese öğrencilerinin belli zamanlarda yaptığı seyahatleri ifade için de kullanılmış, XIX. yüzyılın başından itibaren "ısrar"la "dilencilik" anlamlarının yüklendiği de olmuştur.

Medrese öğrencilerinin hareketliliği olan cer ile iki temel yaklaşım bulunmakta, bu yaklaşımlardan ilkini eğitim, diğerini ekonomik gerekçeler oluşturmaktadır. Cer, eğitim odaklı ele alındığında başta İstanbul'daki öğrencilerin öğrendiklerini üç aylar vesilesiyle uygulama ve bu yolla pekiştirme imkânı buldukları ve taşraya doğru yaptıkları seyahatlerdir. Ekonomik gerekçelerle ele alındığında ise öğrencilerin eğitimleri sırasında ihtiyaç duydukları iaşeyi temin faaliyetidir. Bu itibarla Osmanlı eğitim tarihi çerçevesinden ele alındığında cer bilhassa İstanbul medreselerinde eğitim gören öğrencilerin recep, şaban ve ramazan aylarında taşraya gitmeleri olarak anlaşılmaktadır.

Cerrin genel yapısını üç aylar cerri oluştursa da zamanla başka türleri de ortaya çıkmış, zamanlamaları ve nitelikleri bakımından dört tür cer meydana gelmiştir. Bu cerler, "hafta cerri, üç aylar cerri, kurban cerri ve harman cerri"dir. Hafta cerri hem konuyla ilgili fermanda hem de Kanunnâme-yi Ehl-i Hiref'te geçen ve dilencilerin yanı sıra medrese öğrencilerinin de ders dışında yaptıkları cer anlamına gelmektedir. Bununla öğrencilerin eğitimleri dışındaki zamanlarında şehir içinde ve iaşe tedariki için yaptıkları tür cerler anlaşılmaktadır. Üç aylar cerri ise ramazan dolayısıyla tatil edilen medreselerdeki öğrencilerin bilhassa İstanbul başta olmak üzere diğer şehirlerden taşradaki camilere ve okullara gitmeleri, burada vaaz ve nasihatin yanı sıra namaz kıldırarak Kur'an-ı Kerim okuma ve öğretme faaliyetlerinde bulunmaları anlamına gelmektedir. Üç aylar cerri, gidilecek yerin uzaklığına göre recep ya da şaban ayında çıkılan yolculukla başlamakta, ramazan ayının bitimiyle de sona ermektedir. Bu tür cer faaliyetinde öğrenciler yaptıkları hizmetin karşılığında geçimliklerini temin etmektedirler. Kurban cerri ise kurban bayramı vesile edilerek yakın çevrelere yapılan öğrenci seyahatleridir. Bu cer türünde tatil edilmiş olan medreselerdeki öğrencilerin et ve diğer yardımlardan faydalanmayı amaçladıkları anlaşılmaktadır. Harman cerri de kurban cerrinde olduğu gibi öğrencilerin hem yardım elde etmek hem de iş imkânı bulmak gibi sebeplerle yakın çevrelere yaptıkları seyahatler anlamına gelmektedir. Cer, türlerinin isimlerinden de anlaşılacağı üzere zamana bağlı bir faaliyet olup, medreselerin, dolayısıyla eğitimin tatil olduğu dönemlerde uygulanmıştır. Ancak cerrin bu yapısı XIX. yüzyıldaki ulaşım ve güvenlik imkânlarının artmasıyla yılın bütününe yayılma eğilimi göstererek değişime uğramıştır.

XVI. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar fâil ve kurumlara düzenleyici ve kolaylaştırıcı vasıflara sahip devlet görevlileri, emniyet mensuplarıyla ulaştırma araçları gibi yeni ilgililer ve kurumlar eklenmiştir. Cerre giden öğrencilere gittikleri yerlerde kolaylık sağlamak amacıyla müderrisler tavsiyenameler yazmış, gidilen yerdeki müftü, kadı veya imam da bu tavsiyeye dayanarak kolaylıklar sağlamıştır. XIX. yüzyılın başına kadar kendi içindeki düzenle sürdürülen yapı daha sonra merkezî idarenin sorumluluk alanına dahil edilmiş, böylece ülke içinde üç aylarda cerre çıkmak isteyen öğrencilerin bu talepleri bir düzene konulmaya çalışılarak ulaşım masraflarının ödenmesinden emniyetlerinin sağlanmasına kadar bir dizi planlama uygulamaya sokulmuştur.

Bununla birlikte uygulamanın giderek kötüleşmeye başlaması devleti bazı tedbirler almak durumunda bırakmış, merkezî bir kontrol mekanizması kurularak öğrencilerin uygun yerlere yerleştirilmesi sağlanmıştır. Çok defa uzak yerlere gitmek isteyen öğrencilere yol masraflarının ödenmesi hususunda gemi ve tren biletlerinin sağlanması şeklinde destek verilmiştir. Ancak faaliyetin yaygın bir biçimde aynî ve nakdî yardım talebine dönüşmesi cer faaliyetinde bulunanların "cerci" ya da "ramazan hocası" gibi isimlerle adlandırılmasına yol açmıştır. Öğrencilere maaş bağlama gibi uygulamalarla kurumun iyileştirilmesine çalışılmışsa da, bu durum Osmanlı münevverlerince eleştirilmiş ve tartışmaların sonunda cer kurumu 1852 yılında yürürlüğe giren Dârülmuallimîn Nizamnamesi ile kaldırılmıştır. Yine de cer uygulamasının devam ettiği, Cumhuriyet'ten sonra da öğrenci ve hoca hareketliliğinin seyrek de olsa bir gelenek şeklinde sürdürüldüğü anlaşılmaktadır.