1 Kasım 1937 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılış toplantısında Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatı ile Ankara Üniversitesi'nin kurulmasına karar verilmiştir. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi (1935), Fen Fakültesi (1943), Tıp Fakültesi (1945) ve daha sonra Hukuk Fakültesi olarak adı değiştirilen Ankara Adliye Hukuk Mektebi (1925) üniversiteden önce kurulan fakülteleridir. Kökleri Osmanlı Devleti'ne dayanan daha sonra Ankara Üniversitesi'ne bağlanan diğer fakülteler ise, Veteriner Fakültesi (1842), 1858'de Mektebi Mülkiye adıyla açılan Siyasal Bilgiler Fakültesi (1950) ve Ziraat Fakültesi'dir (1930) (Ertan v.dğr., 2020). Ankara Üniversitesi'nin diğer fakülteleri: İlahiyat Fakültesi (1949), Eczacılık Fakültesi (1960), Diş Hekimliği Fakültesi (1970), Eğitim Bilimleri Fakültesi (1965) ve İletişim Fakültesi'dir (1965) (Akyüz, 2008). Ankara Üniversitesi'nin genç fakülteleri ise kuruluş sırasıyla, Sağlık Bilimleri Fakültesi (1990), Mühendislik Fakültesi (1992), Spor Bilimleri Fakültesi (2013), Uygulamalı Bilimler Fakültesi (2014), Güzel Sanatlar Fakültesi (2015), Hemşirelik Fakültesi (2017) ve Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi'dir.
Ankara Üniversitesi, ön lisans, lisans ve lisansüstü öğrencileri ile başta Ankara merkezli on beş büyük yerleşkede eğitim vermektedir. Elmadağ, Ayaş, Beypazarı, Haymana, Kızılcahamam, Kalecik, Nallıhan'daki meslek yüksekokullarıyla yedi ilçe yerleşkesinden ve diğer birimleriyle birlikte toplamda otuz altı yerleşkeden oluşmaktadır. Üniversite on dokuz fakülte, on altı enstitü, on dört meslek yüksekokulu, Devlet Konservatuvarı, Yabancı Diller Yüksekokulu, Türkçe ve Yabancı Dil Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin (bk. TÖMER) de arasında olduğu kırk üç Araştırma ve Uygulama Merkezi ve Sürekli Eğitim Merkezi ile Türkiye'nin en büyük ve önde gelen üniversitelerinden biridir.
2024 yılı itibariye Ankara Üniversitesi'nin 5.020 kadrolu, 1.015 sözleşmeli, 2.172 işci olmak üzere toplam 8.207 idari personeli bulunmaktadır. Üniversitenin, 1.224'ü profesör, 365'i doçent, 506'sı Dr. Öğretim Üyesi, 1.114'ü araştırma görevlisi, 526'sı öğretim görevlisi, 138'i sözleşmeli personel olmak üzere toplam 3.873 akademik personeli bulunmaktadır.
Ankara Üniversitesinin 95.449'ü Türk, 2.718'i yabancı uyruklu olmak üzere 98.167öğrencisi bulunmaktadır. 2024-2025 eğitim öğretim yılında öğrencilerin devam ettikleri eğitim kademelerine göre dağılımı ise; 29.114 önlisas, 58.360 lisans, 4.810 doktora 4.488 tezli yüksek lisans ve 1.395 tezsiz yüksek lisans şeklindedir. Ankara Üniversitesi öğrencileri "çift ana dal" uygulaması ile kendi fakültelerinin yanı sıra başka fakültelerden de ders alarak ikinci bir lisans diplomasına sahip olabilmektedir. Öğrenciler, "yan dal" uygulaması ile de kendi lisans programlarına ek olarak başka bir programı izleyip sertifika (bk. Sertifika Programları) alma imkânına sahiptir. Ayrıca Ankara Üniversitesi öğrencileri, seçkin yurt dışı üniversiteleri ile yapılan çift diploma programlarına katılabilmektedirler. Bu bağlamda, Erasmus, Akademik İş birliği, Mevlânâ ve benzeri programlarla öğrenci ve öğretim üyelerinin uluslararası hareketliliği, uluslararası ölçekte yürütülen ortak araştırma projeleri, yurt dışındaki üniversite ve araştırma merkezleriyle iş birlikleri yapılması ve uluslararası kongre ve çalıştay gibi etkinliklerin düzenlenmesi yoluyla üniversitenin uluslararasılaşma süreci etkin olarak yürütülmektedir (bk. Eğitim Değişim Programları). Üniversitenin yirmi dokuz ülke ve 298 farklı yükseköğretim kurumuyla 553 anlaşması vardır. 132 ülkeden yaklaşık 4578 yabancı öğrenci, yemişin üzerinde yabancı öğretim üyesi vardır. Yirmi dört lisans programında İngilizce eğitim verilmekte olup yirmi altı yüksek lisans ve beş doktora programının eğitimi de İngilizce'dir. Lisans üstü düzeyde yirmi dört ayrı dil programı vardır. 1984'te kurulan Türkçe Öğretim Merkezi'nde (TÖMER) İngilizce, Almanca, Fransızca, İspanyolca, İtalyanca, Rusça, Bulgarca, Japonca, Yunanca, Osmanlıca, Korece, Çince, Arapça ve Asya Türkî dillerinde kurslar da verilmektedir.
Ankara Üniversitesi Oyuncak Müzesi, Veteriner Anatomi Müzesi, Herbaryum gibi farklı alanlarda bünyesinde bulundurduğu on üç müze ve on yedi koleksiyon ile Türkiye üniversiteleri arasında öne çıkmaktadır. Üniversitede 230 öğrenci topluluğu bulunmaktadır. Kültür sanat günlerinde her yıl "Ankara Üniversitesi Tiyatro Festivali" yapılmaktadır. Fotoğrafçılık, resim ve heykel gibi sanatın çeşitli dallarında çalışma yapmak isteyen öğrencilere de imkân sağlanmaktadır. Ankara Üniversitesi öğrencilerinin faydalanabileceği Didim ve Ilgaz Sosyal Tesisleri bulunmaktadır.
Ankara Üniversitesi'nin sembolü Güneş Kursu olarak kabul edilmiştir. Güneş Kursu'nu oluşturan yuvarlak, dünyayı ya da güneşi temsil ederken, üzerinde yer alan çıkıntılar ve kuşlar doğanın çoğalmasını temsil etmektedir. Ankara Üniversitesi, güneş kursu gibi ilim ve irfan kurumu olarak güçlü akademik kadrosuyla nitelikli beşerî sermaye yetiştirmektedir.
Ankara Üniversitesi; Türkiye'de cumhurbaşkanı, başbakan, yüksek yargı başkanı, vali, büyükelçi, bürokrat ve özel sektörde üst düzey yönetici yetiştiren bir üniversitedir. Ulusal ve uluslararası sıralamalardaki başarısı ile dikkat çeken üniversite "Araştırma Üniversitesi" statüsüne sahiptir. Bu çerçevede Türkiye'deki yirmi bir Araştırma Üniversitesi arasında ön sıralarda yer almaktadır. Üniversite, dünya üzerindeki on bir sıralama kuruluşunun onunun sıralamasına girme başarısını da göstermiştir.
