Modern eğitim anlayışı, Aydınlanma felsefesi ile özdeşleşmiş olan, ussal bir aydınlanma hayali ve özgürlük fikri üzerine kurulmuştur. Avrupa kültür ve uygarlığının bir ürünü olan bu eğitim ideali, "bilimin ve tekniğin sürekli ilerlediği, endüstriyel iş bölümünün rasyonel bir şekilde planlandığı, beşerî emeğin ve insanın doğa üzerindeki egemenliğinin yoğunlaştırıldığı" (Baudrillard, 1987: 65-66) bir ilerleme düşüncesi çerçevesinde şekillenmiştir.
Modernitenin mutlaklığı, postmodern dönemde belirsizliğe dönüşür. Bu sebeple postmodernizmi net bir şekilde tanımlamak da zorlaşır. Postmodernizm "üst anlatıların sonu" (Lyotard, 1984: 24) olarak tanımlanırken, aynı zamanda "kapitalizmin geç döneminin kültürel mantığı" (Jameson, 2011: 26) olarak da nitelendirilir. Bu tanımlar postmodern dönemin, moderniteyi inşa eden büyük kuramları ve mutlak ideolojileri, çoğulcu yaklaşımlarla değiştirdiğini gösterir. Modern dönemde ortaya çıkan sorunların, bilim ve teknoloji tarafından çözülememesi, bilakis derinleştirilmesi, meselelere daha çoğulcu bir perspektiften bakılmasını zorunlu kılmıştır.
Postmodernizm, eğitimcilere, modern eğitim anlayışının katı ve mutlak yapısını sorgulamaları için eleştirel bir alan açmıştır. Bu alanda güç ve otorite ilişkilerinin incelenebilmesi ve pedagojinin özgürleştirilmesine yönelik eleştirel yaklaşımların ortaya konulabilmesi daha olanaklı bir hale gelmiştir. Özellikle eleştirel pedagojinin öncülerinden Freire'nin (2021) "bankacı eğitim modeli" olarak tanımladığı modern eğitim anlayışına yönelttiği eleştiriler, öğrencinin merkezde olduğu ve bilgiyi kendi yapılandırdığı yeni bir yaklaşımı ön plana çıkarmıştır. Sonuç olarak, modern eğitimdeki öğretmen merkezli, otoriter, esnek olmayan ve fiziksel mekânlarla sınırlı yerel kitle eğitimi, postmodern dönemde öğrenci merkezli, öğrenme odaklı, modüler ve esnek, katılımcı, bireyselleştirilmiş ve dijital ortamları da içeren küresel bir eğitim anlayışına dönüşmüştür.
Postmodern eğitim anlayışı, bireyi tüketim toplumunun bir parçası haline getirerek "hiper-tüketici" yapmayı hedeflediği için tenkit edilmiştir. Bu bağlamda, postmodern eğitim anlayışında popüler olan öğrenci merkezli eğitim ve hayat boyu öğrenme, öğrenciyi yaşam boyu bir süje (edilgen özne) olarak şekillendiren ve bu sayede kapitalist toplumsal yapıya uyumlu hale getiren uygulamalar olarak değerlendirilmiştir. Bu çerçevede, öğrenci, neo-liberal düzenin talep ettiği esneklik ve uyumluluk becerilerini içselleştirmekte ve kendi öğrenme pratiklerinin düzenleyicisi ve yöneticisi haline gelmektedir.
Postmodern dönemde eleştirilen bir diğer önemli değişim ise modern dönemdeki eğitim vurgusunun "öğrenme"ye kaymasıdır (bk. Öğrenme). Eğitimin, öğrenme eylemi üzerinden ele alındığı bu yaklaşım, mevcut sosyokültürel eşitsizlikleri görmezden gelerek eğitimdeki başarısızlıkları tamamen öğrenen bireyin üzerine yüklüyor oluşuyla eleştiriye tabi tutulmuştur.
Postmodernizmin etkilerini çeşitli biçimleriyle Türk eğitim yapısı üzerinde gözlemlemek mümkündür. Söz gelimi 2011 tarih 652 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Millî Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatında; 2012 yılında yayımlanan yönetmelikle Millî Eğitim Bakanlığı taşra teşkilatında makamlar arasındaki hiyerarşik yapı ve işleyişi azaltan değişiklikler; 2002 yılında alınan kararla bazı eğitim kurumlarının açılmasını düzenleyen yetkinin valiliklere devredilmesiyle yerinden yönetim anlayışının tezahürü olan değişiklikler; öğretmenlerin ve okul aile birliklerinin okul yönetiminde karara katılmalarının desteklenmesi; öğretim programlarının öğrencinin ve öğrenmenin doğasına bakışının değişimini ifade edecek bir kararla yapılandırmacı modele uygun şekilde yeniden tasarlanması postmodernizmin ülkemizdeki eğitim öğretim hizmetlerine yansımalarına örnek olarak verilebilir (bk. Okul Aile Birliği).
Postmodern eğitim anlayışı, Türk eğitim sisteminde katı modernitenin eğitim yaklaşımlarını sorgulayan ve daha esnek, öğrenci merkezli bir yapıyı öne çıkaran bir anlayışı da beraberinde getirmiştir. Bu anlayış, bilgiye tek mutlak bir "doğruluktan" bakmaktan ziyade, farklı yaklaşımların, kültürel çeşitliliğin ve eleştirel düşünmenin önemini vurgular. Öğrenciyi merkeze alan bu tür bir öğrenme anlayışı, disiplinler arası yaklaşımlar ve yaratıcı düşünme becerilerinin geliştirilmesi gibi unsurlar beceri odaklı bir müfredat düzleminde öne çıkmaktadır. Özellikle bireysel farklılıkların gözetilmesi, öğretim yöntemlerinin çeşitlendirilmesi ve teknolojinin eğitimde etkin kullanımının teşvik edilmesi, postmodern eğitimin Türk eğitim sistemine yansımaları arasında yer almaktadır. Bununla birlikte, merkezî sınav sisteminin baskınlığı gibi yapısal engeller bu dönüşüm sürecini kısıtlamaktadır.
Postmodern dönemin, bazıları tarafından modernitenin yaralarının iyileştirilebileceği bir "nekâhet dönemi" olarak algılandığını da belirtmek gerekir. Bu görüşe göre postmodern eğitimciler, modern eğitimin yapısal sorunlarını ele alarak onu iyileştirmeyi hedeflemişlerdir. Bu yaklaşımda temel odak noktası, sanayi devriminin bir ürünü olan modern eğitim anlayışının hâkim teknik yönünü iyileştirmeler yoluyla düzeltmek olmuştur. Ancak teknik eğitim anlayışı, dersler arasında hiyerarşik bir yapı oluşturması, yaratıcı düşünceyi engellemesi ve hayal gücünü baskılaması sebebiyle eleştirilmiştir (İnce, 2022: 93-98).
