İkinci öğretim; Türkiye'deki uygulama biçimiyle, normal örgün öğretim dışı zamanlarda sürdürülen fakat diğer her konuda onunla aynı standartlarda olan bir örgün öğretim biçimi olarak tanımlanabilir.

Yükseköğretime artan talebin bir sonucu olarak üniversitelerin giderek genişleyen eğitim hizmeti sağlayıcıları haline gelmeleri zamanla pek çok alternatif öğretim seçeneği ortaya çıkarmıştır. Artan şehir nüfusu, genişleyen iş sahası, yükseköğretimde kaynak yaratma arayışları gibi faktörler bu durumun ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bu bakımdan çeşitli sebeplerle yükseköğretime gündüz ya da tam zamanlı olarak katılma imkânı bulamayan öğrenciler için, ikinci öğretim uygulamaları da bu seçenekler içerisinde en yaygın olarak kullanılanlardan biri olmuştur.

ÖSYM bazı yükseköğretim kurumlarında örgün, ön lisans ve lisans programlarının eşdeğeri olarak açılan ve akşam saatleri ya da hafta sonu gibi örgün eğitim saatleri dışındaki zamanlarda yürütülen programların "ikinci öğretim" olarak adlandırıldığını belirtmektedir (ÖSYM, 2021). Buna rağmen genellikle sanılanın aksine, ikinci öğretimin akşam hava karardıktan sonra yapılan ve gece yarılarına kadar süren dersler olmadığını ve ikinci öğretim derslerinin, fizikî kapasiteye bağlı olarak, sabahın erken saatlerinde de yapılabildiğini gösteren durumlar da vardır. İsteğe bağlı ve paralı bir öğretim olarak ikinci öğretim; süre, devam şartı, ölçme ve değerlendirme gibi eğitim öğretime ilişkin pek çok hususta normal örgün öğretim ile aynı standartlarda sürdürülmektedir.

Türkiye'de yükseköğretim kurumlarında ikinci öğretim uygulamasının başlaması 1992 yılındadır. Amaç, lise ve dengi okullardan mezun olan öğrencilerin daha büyük bir bölümünü yükseköğretim kurumlarına yerleştirmenin yanında eğitime kaynak sağlamaktır. Bu doğrultuda, 19 Kasım 1992 tarihinde çıkarılan 3843 sayılı kanun ile, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun bazı maddeleri düzenlenirken, yükseköğretim kurumlarında ikili öğretime geçişin yasal dayanağı oluşmuştur. Bu kanunda ikili öğretim, yükseköğretim kurumlarında ön lisans, lisans ve lisansüstü düzeyde yapılan normal örgün öğretim ve ikinci örgün öğretimi ifade etmek için kullanılırken; ikinci öğretim, yükseköğretim kurumlarında normal örgün öğretimin bitimini takiben, gerektiğinde hafta tatilinde de yapılabilen, örgün öğretim olarak tanımlanmıştır (Resmi Gazete, 1992).

Ülkemizde yükseköğretimde ikinci öğretimin uygulamaya konulduğu 1992 yılında, bu programlarda okuyan öğrenci sayısı 11.500 civarı olurken, bu sayı yükseköğretimde yüz yüze öğrenim gören toplam öğrencilerin %2,3'üne karşılık gelmektedir. Sonraki yaklaşık yirmi yıllık süreçte ikinci öğretim programlarında bulunan öğrenci sayılarında hızlı bir artış gerçekleşmiştir. 2010-2011 ile 2014-2015 akademik yılları arasındaki beş yıllık süreçte, ikinci öğretim programlarında öğrenim gören öğrenci sayısı %51 artarak, 738.309'a ulaşmıştır. Bu sayı toplam 6 milyon 62.886 üniversite öğrencisinin %12,2'si, yüz yüze öğrenim görenlerin ise %22,6'sıdır. İkinci öğretimdeki öğrenci sayısı, 2016-2017 akademik yılında 819.830'a çıkarak en yüksek sayıya ulaşmıştır. Bu yıldan itibaren, ikinci öğretimdeki öğrenci sayısının düşüşe geçtiği görülmektedir. 2020-2021 akademik yılında yükseköğretim düzeyinde birinci, ikinci, uzaktan ve açık öğretim olmak üzere bütün öğrenim türlerindeki toplam öğrenci sayısı 8.240.997 olurken, ikinci öğretimdeki öğrenci sayısı 560.223 olarak kaydedilmiştir (YÖK, 2021). Bu, ikinci öğretimdeki öğrencilerin toplam öğrenci sayısının %6,8'ini oluşturduğunu göstermektedir. 2020-2021 akademik yılı öğrenci sayılarına bakıldığında birinci öğretim; 3.241.071, ikinci öğretim; 560.223, uzaktan öğretim; 80.669 ve açık öğretimde 4.359.034 olmak üzere toplamda 8.240.997 öğrenci olduğu görülmektedir (YÖK, 2021).

Avrupa'da da Türkiye'ye benzer biçimde yükseköğretim sistemlerinin büyük bir bölümünde alternatif öğretim programlarına yer verildiği görülmektedir. Ancak çoğu durumda öğrencilerin aynı öğrenim süresi ve kredi sayısı için daha yüksek ücretler ödemeleri gerektiği, yükseköğretim sistemleri arasında harç ücretleri konusundaki uygulamaların farklılaştığı anlaşılmaktadır.

Türkiye'de zamanla yükseköğretim sistemi içerisinde ağırlığını yitirmeye başladığı görülen, ikinci öğretim programlarındaki öğrencilerin birinci öğretime aktarılması gibi yollarla, bu programların kademeli olarak kapatılması yönünde adımlar atıldığı görülmektedir. İkinci öğretim uygulamasına yönelik olarak, eğitim kalitesini düşüreceği, bilimsel çalışmaları engelleyeceği ve yükseköğrenime kaydolan öğrencilerin kalitelerinin düşeceği ve finansal bakımdan sürdürülebilir olmadığı şeklindeki eleştiriler bulunmaktadır. Bunun aksine, ikinci öğretim öğrencileri ile normal öğretim öğrencileri arasında ya da verilen eğitim açısından bir kalite farkının söz konusu olamayacağı, hatta ek kaynak sağlanması ve üniversitelerin gece gündüz yaşanır bir ortama kavuşması gibi açılardan faydalarının göz ardı edilmemesi gerektiği de ifade edilmektedir. Hayat boyu öğrenme bağlamında ve yükseköğretime erişimin sağlanması için alternatif öğrenme seçeneklerinin sunulması bakımından, üniversitelerin sahip olduğu finansal kaynak ve fiziksel kapasiteye bağlı olarak, ikinci öğretim uygulamasının öğrencilerin yararına kullanılmasının işlevsel ve faydalı olacağı düşünülmüşse de 10 Temmuz 2024 tarihinde YÖK,  açıklamasıyla üniversitelerdeki ikinci öğretim programları kapatılmıştır.