Tam adı eş-Şekaiku'n-Nu'mâniyye fî Ulemâi'd-Devleti'l-Osmâniyye olan eser Osmanlı ulema biyografilerinin ilk örneğidir. Taşköprizâde Ahmed Efendi (ö. 1561) Arap ve İran ulemasının menkıbeleri yazıldığı halde Osmanlı âlimleri hakkında bir eser telif edilmediği için Şekaik'ı yazdığını belirtir. Arapça olan eserin Türkçe anlamı "Osmanlı Devleti âlimleri içerisindeki dağ lâleleri"dir. Bununla Hanefî mezhebinin imamı Ebû Hanîfe Nûmân b. Sâbit'e bir telmih olduğu kaydedilir (bk. Mecdî, 1989: 9). Telifinden hemen sonra çok sayıda nüshası istinsah edilen ve tercümeleri yapılan eser Osmanlı dünyasında biyografi yazma geleneğini de başlatmıştır. Aynı şekilde Âşık Çelebi ile başlayan ilaveler ve zeyiller XX. yüzyıla kadar devam etmiştir. Nitekim çeşitli kütüphanelerde 150 civarında yazma nüshası bulunmaktadır.

Osmanlı tarihinde 1558 yılına kadar yaşamış âlimlere yer verilen eserde her padişah döneminin âlimleri ve meşayihine dair bilgiler verilmiş, toplamda 350'den fazla âlim ile 150'den fazla şeyhin muhtasar hayat hikâyeleri anlatılmıştır. Kişilerin daha çok kadılık, müderrislik telif, talim terbiye gibi faaliyetleri üzerinde durulmuştur. Taşköprizâde'nin yaşadığı bir hastalıktan dolayı görme yeteneğini büyük ölçüde kaybetmesi üzerine daha evvel tuttuğu notlardan bir talebesine yazdırdığı eser müellifin kendi müşahedeleri ile yakınları ve hocalarından duydukları ve kısmen resmî tayin listelerinden telif edilmiştir. Nadiren de olsa İbn Hacer Askalânî ve Süyûtî gibi bazı müüelliflerin eserlerinden de yararlanılmıştır. Şekaik tercüme ve zeyilleri de kendinden sonra gelen Osmanlı âlimleri ve tarihçilerine referans olmuştur.

Osmanlı dönemi eğitim bilim ve kültür birikimini ihtiva etmesi bakımından eşsiz bir kıymet taşıyan Şekaik aynı zamanda özgün bir kaynak olarak da günümüze kadar vazgeçilmez konumunu muhafaza etmiştir.

Zaman içerisinde pek çok baskısı yapılan ve ilk olarak İbn Hallikân'ın Vefeyâtü'l-A'yân'ının kenarında el-İkdü'l-Manzûm başlıklı zeyliyle birlikte basılan eser (Kahire 1299, 1310) Osman Reşer tarafından notlar ve düzeltmelerle birlikte Almanca'ya da çevrilmiştir (İstanbul 1927). En son Muhammet Hekimoğlu tarafından yapılan tercümesi Türkiye Yazma Eserler Kurumu tarafından neşredildi (İstanbul 2019). Aynı şekilde Taşköprizâde'nin öğrencisi Âşık Çelebi'nin yaptığı ve kendisine takdim ettiği tercümesi üzerine, "Biz de Türkî gibi yazmıştık, bîhûde zahmet ihtiyar etmişsiniz" dediği gibi esasen kolay anlaşılır bir Arapça üslubu ile yazılan eserin yine tarih içerisinde pek çok tercüme ve zeyli yapılmıştır.