Sanat eğitimi vermek için açılmış okul.
Sanat eğitimi vermek için açılmış okul.
Medresetü'l-Hattâtîn (1915) ve Hattatlar Mektebi'nin (1924) devamı niteliğinde olan bir okuldur. Osmanlı'da başta hat olmak üzere tezhip, ebru, cilt vb. sanatların eğitimini vermek amacıyla kurulan Medresetü'l-Hattâtîn Cumhuriyet'in ilanından sonra Tevhîd-i Tedrisat Kanunu gereğince 3 Mart 1924 tarihini izleyen günlerde adındaki "medrese" ibaresinden dolayı Maarif vekilinin genelgesiyle kapatıldı. Kasım 1924'te "Hattatlar Mektebi'' adıyla yeniden açılan okul, aradan yaklaşık dört yıl geçtikten sonra 1 Kasım 1928'de harf inkılabı gerçekleşince yeniden kapatıldı (bk. Medresetü'l-Hattâtîn). Dönemin müzeler müdürü Halil Ethem Bey'in çabaları sonucunda 1929-1930 ders yılı başında söz konusu eğitimler hat sanatı dışında "Şark Tezyinî Sanatlar Mektebi" adı altında tekrar başlatıldı. Okulun adına eklenen "Şark" kelimesi ve hat sanatının "tezyinî Arap yazısı" olarak görülmesi söz konusu sanatların o dönemde nasıl anlaşıldığına dair fikir vermektedir.
Şark Tezyinî Sanatlar Mektebi kapatılan Hattatlar Mektebi'nin eğitimcilerini önemli ölçüde bünyesine katmış, okulun müdürlüğüne daha önce hüsnühat eğitimi veren sanatkârlardan Kâmil Akdik getirilmiştir. Tuğrakeş İsmail Hakkı Bey müzehhip olarak görevlendirilmiş, eğitimcilerden Hulûsi Efendi ile Ferit ve Nuri Korman beylerle yollar ayrılmıştır. Bu değişikliklerin sebebi kurumda hat sanatı eğitimi vermenin yasaklanmış olmasıdır. Nitekim 1934 yılında İzmir Fuarı'nda açılan sergide hat sanatı eserlerine yer verilmemiştir. Ebru ve âhar eğitimi veren Necmeddin Efendi'nin (Okyay) teklifi ve Maarif Vekili Esad Bey'in (Sagay) onayı ile 1932 yılında mektebe altın varakçılık, sedefkârlık ve hakkâklık bölümleri eklenmiş, Hüseyin (Yaldız), Vâsıf (Sedef) ve İsmail Yümni (Sonver) bu derslerin hocalıklarına atanmıştır. Necmeddin Sâmi minyatür muallimliğine getirilmiş, 1933'te de vefat etmiştir.
Şark Tezyinî Sanatlar Mektebi'nin ömrü tıpkı kendisinden önce kurulan Medresetü'l-Hattâtîn (1915-1924) ve Hattatlar Mektebi (1924-1928) gibi çok uzun olamadı. 1936 yılına kadar Cağaloğlu Yokuşu'ndaki iki katlı eski bir sıbyan mektebi olan küçük binasında eğitimlerini sürdüren okul, bu tarihte Maarif Vekâleti tarafından Fındıklı'daki Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'ne bağlanarak Türk Tezyinî Sanatlar Şubesi adını aldı. Bununla birlikte Şark Tezyinî Sanatlar adı da bir süre daha kullanılmaya devam edildi.
Cumhuriyet'in kuruluşunun 10. yıl dönümü münasebetiyle 1933 yılında Şark Tezyinî Sanatlar Mektebi'nin hocaları tarafından Ankara'da açılan sergi Mustafa Kemal Atatürk tarafından beğenilmiş ve kendilerinden yerlerine yeni sanatkârlar yetiştirmeleri istenmiştir. Bunun üzerine Maarif Vekili Saffet Arıkan'ın girişimleriyle Temmuz 1936'da Şark Tezyinî Sanatlar Mektebi, "Tezyinî Sanatlar Şubesi'' adıyla Güzel Sanatlar Akademisi'ne bağlanarak eğitimlerine devam etti. Ancak söz konusu sanatların eğitimini veren sanatkârlar, Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde yeteri kadar itibar görmediklerinden ve dışlandıklarından şikâyet etmişlerdir.
1936 yılında daha önce eğitimi yasaklanan hat sanatı, İstanbul milletvekili ve aynı zamanda bir sanat koleksiyoneri olan Salah Cimcoz'un gayretleriyle tezyinî mahiyette olmak kaydıyla eğitimler arasına alındı ve Kâmil Akdik de hocalığına atandı. İlgili yönetmeliğe göre Türk Tezyinî Sanatlar Şubesi'nin kısımları arasında; tezhip, tezyinî Arap yazısı, Türk ciltçiliği, Türk cilt kalıpları yapımı, ebru ve âhar, Türk minyatürü, Türk çini nakışları, halı nakışları, kıymetli taşlar üzerine hâk, altın varak imali, sedef kakmacılığı ve lake yer aldı.
Şark Tezyinî Sanatlar Mektebi kısa süre faaliyet gösteren bir geçiş dönemi okulu olmuştur. Bununla birlikte Türk-İslam medeniyeti sanatlarının Osmanlı'dan Cumhuriyet'e aktarılmasında önemli bir işlev görmüştür. Bu eğitimler günümüzde, mektebin bağlandığı Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi bünyesinde "Geleneksel Türk Sanatları Bölümü" adı altında devam etmekte ve pek çok üniversitede benzer ve yakın isimler altında gerçekleştirilmektedir.
Derman, M. Uğur. Medresetü’l-Hattâtîn Yüz Yaşında. İstanbul 2015.
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Bilgi Kataloğu 2005-2006. İstanbul 2006.
Sanayi-i Nefise Mektebi-Devlet Güzel Sanatlar Akademisi-Mimar Sinan Üniversitesi 2000. İstanbul 2000.
Serin, Muhittin. Hat Sanatı Tarihi: Ekoller ve Takipçileri 2. İstanbul 2019.
Kaynak: https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/sark-tezyini-sanatlar-mektebi
Bilgi paylaştıkça çoğalır. Okuduğunuz için teşekkür ederiz.
Sanat eğitimi vermek için açılmış okul.