Osmanlı Devleti'nin son yüzyılında yabancı dil eğitimiyle ilgili ilk müstakil kurum, 1821 yılındaki Yunan isyanı sebebiyle yeniden yapılandırılan Bâbıâli Tercüme Odası'dır. Buranın zamanla, yabancı dil öğretilen bir mektep olma konumunu yitirmesiyle yeni arayışlara girişilmiştir. Günümüzde İstanbul Cağaloğlu Moda Tasarımı Anadolu Meslek Lisesi olarak kullanılan Lisan Mektebi'nin açılması, Maârif-i Umumiye Nazırı Kemal Efendi'nin teşebbüsüyle 26 Mart 1866 tarihinde gerçekleşmiştir.
Fransızca öğretmek amacıyla faaliyete başlayan mektep, önce Mahrec-i Aklâm Mektebi'nin içinde faaliyete geçti ve okulun ilk öğrencileri de Mahrec-i Aklâm ve Dârülmaarif mektepleri mezunlarından sınavla seçilen yirmi kişilik bir grup oldu. 24 Haziran 1867 tarihinde mektebe on beş öğrenci daha alındı ve okulun bütçesi artırıldı. Yine aynı tarihte yapılan bir düzenleme ile mektebe devamsızlığı bulunmayan talebelere istedikleri kalemlere memur olma hakkı verildi.
Mektep açıldıktan bir müddet sonra ihtiyaca binaen Maarif Nazırı Subhi Efendi'nin önerisi ile Lisan Mektebi'ne Rumca ve Bulgarca sınıflarının da açılması kararlaştırılmıştır. 7 Kasım 1867 tarihinde Bulgarca sınıfı öğretmenliğine Mekteb-i Tıbbiye öğrencilerinden Dimitri Efendi 400 kuruş; Rumca öğretmenliğine de 5 Aralık 1867 tarihinde 700 kuruş maaşla İstatistik Kalemi Mütercimi Kostaki Efendi atanmıştır. 1869 Devlet Sâlnâmesi'ne göre okulun öğrenci sayısı altmış altıdır. Müdürü Cemal Bey, mektep müfettişi Dolis, birinci sınıf muallimi Adosidi, ikinci sınıf muallimi Berdu Motnat Roj, üçüncü sınıf muallimi Osman Efendi'dir. Bu öğretmen kadrosuna 1870'te Baron, İstimtaki ve Gazban efendiler de eklenmiştir.
Lisan Mektebi 1869 yılından sonra sebebi meçhul şekilde kapatılmışsa da 24 Eylül 1879 tarihinde Ahmed Ârifî Paşa'nın girişimleriyle bu defa Elsine Mektebi adıyla ikinci defa açılmıştır. Mektebin altı maddelik nizamnamesine göre öğrenim süresi dört yıldır. Müfredatta Arapça ve Fransızca ile inşa dersleri mecburidir. Bunların yanı sıra Rumca, Slavca, Ermenice, İngilizce, Almanca ve Rusça da programa dahil edilmiştir. Bu dillerden Arapça ve Fransızca yanında her talebenin Rumca ve Ermenice'yi öğrenmeleri mecbur tutulmuş, diğer dillerin öğrenimi ise öğrencilerin isteğine bırakılmıştır. Mektebe talebe alınırken resmî devlet mekteplerini bitirenlerden diploma istenmiş, bitirmeyenlerin sınavla alınması hükmü getirilmiştir. Lisan Mektebi'ni bitirenlerin sefaret maiyet memurlukları, çeşitli nezaretlerin tercüme odaları, şehbenderlikler, demiryolları idaresi, vilayet tercümanlıkları gibi devletin ihtiyaç duyduğu ve yabancı dil bilgisi gerektiren memuriyetlerde istihdam olunacakları beyan edilmiştir.
Ancak Elsine Mektebi'nin de bir ara kapatıldığı ve 8 Ekim 1883 tarihinde yeniden açıldığı anlaşılmaktadır. Açılış gerekçesinde Bâbıâli Tercüme Odası'nda bulunan mütercimlerin azalması ve bu yüzden birçok evrakın gecikmesi, Tahrîrât-ı Hariciye Odası'nın yetersiz kalması, Fransızca bilen memurların da kalemlerinden başka görevlere atanarak yabancı dil bilen Hariciye Nezareti personelinin sayısının azalması gibi sebeplere yer verilmiştir. Bu amaçla Lisan Mektebi'ne öncelikle Bâbıâli Tercüme Odası ve Mektûbî-yi Hariciye Odası'nda bulunan ve yaşları yirmi beşi geçmeyen memurların alınmaları düşünülmüştür. Bu kalemlerin yanı sıra diğer kalemlerden de isteyenlerin mektebe devam edebilecekleri bildirilmiştir. Okulun eğitim süresi beş sene ve sınıf sayısı da beş olarak planlanmış ve Mektebin Hariciye Nezareti'ne bağlanması kararlaştırılmıştır.
6 Mart 1885 tarihinde Osmanlı Devleti'nin dış ilişkilerinde önemli rol oynayan elçilik maiyetlerinde sır kâtibi, ataşe, şehbender ve kançılaryada istihdam olunacak memurlar ile Hariciye Nezareti'ne yeni girecek memurların Fransızca bildiklerine dair ya Lisan Mektebi'nden ya da diğer okullardan belge almaları istenmiştir.
Bu sırada bütün genç memurların Lisan Mektebi'ne girmeleri ve dil öğrenmeleri için dairelere teşvikler yapılmış ve birinci sınıfa 160 öğrenci kaydını yaptırmıştır. Talebe sayısının artması üzerine müstakil bir mektep binasının yapımına girişilmiş, bu amaçla inşaatı için dört ev ile iki arsa istimlak edilmiştir. Talebe sayısı 1888'de 550'ye yükselmiştir.
Lisan Mektebi'nin ders programında Fransızca gramer ve tercümeleri, konuşma ve yazma başta olmak üzere tarih, coğrafya, edebiyat, kamu yönetimi, uluslararası anlaşmalar, devletler hukuku, ekonomi gibi geniş bir perspektifi kapsayan derslere yer verilmiştir. Okuldan çıkacakların daha çok yurt dışı görevlerde çalışması öngörüldüğünden Eskiçağ tarihi, Roma ve kurûn-ı vustâ tarihi, Yakınçağ tarihi, Avrupa, Afrika, Amerika, Avustralya, Asya ve Osmanlı coğrafyaları dersleri okutulmuştur. Mektebin 1892 yılı sonunda yapılan sınavlarında Maarif Nezareti tarafından görevlendirilen Müfettiş Sırrı Bey, özellikle son sınıf talebelerinin çok iyi Fransızca öğrendiklerini rapor etmiştir.
Üç defa açılıp kapatılan Lisan Mektebi'nin bir daha açılmamak üzere kapatılması 18 Ağustos 1892 tarihinde Hariciye Nazırı Mehmed Said Paşa ve Sadrazam Cevad paşaların ortak bir tezkeresiyle olmuştur. Kapatılma gerekçesi olarak okulun istenilen derecede başarılı olamadığı ileri sürülmüş, bunun yerine Mekteb-i Âlî-yi Diplomasi adıyla başka bir mektebin açılmasına karar verilmiştir. Ancak daha sonra bu teşebbüsten de vazgeçilmiştir.
Lisan Mektebi'nin, Osmanlı modernleşmesi sürecinde devlet bürokrasisinin temel bir ihtiyacından kaynaklanarak açıldığı görülmektedir. Lisan Mektebi'nden Halil Hamidpaşazade Hamid Bey, Mustafa Mazhar Bey, M. Rakım Açıkalın, Ali Fuat Bey (Türkgeldi), Rauf Yekta Bey, Mustafa Fazıl Bey ve Güney Afrika'da ilk Türk diplomatı olarak görev yapan Mehmed Remzi Bey gibi isimler yetişmiştir.
