A

ORMAN MEKTEBİ(1857-1880)

Orman mühendisi yetiştirmek üzere İstanbul’da açılan okul.

  • ORMAN MEKTEBİ
    • Özkan KESKİN
    • Web Sitesi: Türk Maarif Ansiklopedisi
    • Son Güncellenme Tarihi: 18.12.2022
    • Erişim Tarihi: 15.09.2025
    • Web Adresi: https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/orman-mektebi
    • ISBN ve DOI Numarası:
    • Bu metni kaynak göstererek kullanabilirsiniz.
    ORMAN MEKTEBİ
ORMAN MEKTEBİ (1857-1880)

Orman mühendisi yetiştirmek üzere İstanbul’da açılan okul.

  • ORMAN MEKTEBİ
    • Özkan KESKİN
    • Web Sitesi: Türk Maarif Ansiklopedisi
    • Son Güncellenme Tarihi: 18.12.2022
    • Erişim Tarihi: 15.09.2025
    • Web Adresi: https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/orman-mektebi
    • ISBN ve DOI Numarası:
    • Bu metni kaynak göstererek kullanabilirsiniz.
    ORMAN MEKTEBİ

Meclis-i Âlî-yi Tanzimat'a göre orman ve koruların imarı ayrı bir bilim dalıydı ve yeni usullerin takibi sayesinde Avrupa devletleri ormanlardan büyük gelirler elde ediyorlardı. Dolayısıyla XVIII. yüzyılın sonunda Prusya'dan Avrupa'ya yayılan ve ormanların üretime kazandırılması ve vergilendirilmesi olarak özetlenebilecek yeni anlayışın tatbiki için ormancılık alanında uzman kadroların istihdamına ihtiyaç duyuluyordu. Bu sebeple Mayıs 1857 tarihinde Fransa'dan L. Tassy ve A. Stheme isminde iki orman mühendisinin getirtilmesine karar verildi. Ayrıca yerli kadroların yetiştirilmesine yönelik olarak Fransız mühendislerin idaresinde bir Orman Mektebi açıldı. Fransızca bilmeleri sebebiyle Tercüme Odası kâtiplerinden altı kişi seçilerek eğitime başlandı. L. Tassy mektep müdürlüğünün yanı sıra birçok dersin muallimliğini de yaptı. Ayrıca öğrenciler Tassy'nin gözetiminde Alemdağ'a veya Bursa'ya götürülerek teorik bilgilerini pratiğe dönüştürme imkânı buldular. Ocak 1861'de dokuz talebe, bazı devlet ricalinin de takip ettiği imtihanda başarılı olarak mezun olmaya hak kazandılar. Mektebin ilk mezunları hemen memuriyete atanamadılar. Fakat Belgrad köyü civarındaki 12.000 hektarlık ormanlık alanın haritasının çıkarılmasında Fransız mühendislere yardım etmek üzere görevlendirildiler. Böylece mezunlar hem bir miktar maaş almış hem de eğitimin sonuçları görülmüştür. Diğer taraftan mektep öğrencilerinden Osman ve Artin Efendi, L. Tassy'nin orman idaresi hakkındaki notlarını tercüme ettiler. Orman memurlarının mesleklerini yerine getirirken yol gösterici olacağı düşünülen notların kitap haline getirilerek 200 adet basılmasına karar verildi ve adı geçen öğrenciler nişan ile taltif edildiler. L. Tassy'nin 1868 yılında hastalığı sebebiyle ülkesine dönüşü üzerine mektep müdürlüğüne C. L.F. Simon Efendi getirildi.

1870'te yürürlüğe giren ilk Orman Nizamnamesi, mektep idaresinin yeniden düzenlenmesi için de kapı açtı. Çünkü 1870 Orman Nizamnamesi'nin uygulanması için daha fazla sayıda "orman fennine vâkıf" müfettişe ihtiyaç bulunuyordu. Mezunlar da mektepte kısa ve âdeta kurs niteliğinde olan eğitimden geçtikleri için gereken donanımdan yoksundular. Ayrıca senede en az on beş-yirmi orman müfettişi yetiştirilmesi ve öğrenci miktarının da kırk-elliye yükseltilmesi hedefler arasındaydı. Söz konusu aksaklıkları ortadan kaldırmak ve eğitimi yapılandırmak için, mektebin müdürlüğüne atanan Simon tarafından hazırlanan Orman Mektebi Nizamnamesi 4 Ocak 1871 tarihinde uygulamaya girdi. Nizamnameye göre, mektepte eğitim süresi iki yıl olarak belirlenmişti. Eylül-temmuz ayları arasında verilen teorik eğitimin yanı sıra, öğrenciler her sene on beş-yirmi gün mektep müdürünün tespit edeceği civar ormanlarda pratik eğitim göreceklerdi. Mektepte Türkçe, arazilerin ölçekli ölçümü ve haritalandırılması, kimya, ağaç dikimi, imarı ve muhafazası (silvikültür, amenajman), ilm-i hikmet-i tabîiye (fizik), tabiat tarihinin ormanlara ait olan kısmı, emlak tasarrufu ve ormanlarla ilgili kanunlar ders olarak okutulacaktı. Orman mühendisliğinin temeli olan ve Türkiye tarihinde profesyonel bir meslek olarak ortaya çıkışı ve gelişimi adına önem arz eden Orman Mektebi, açıldığı 1857 yılından orman ve maden eğitiminin birleştirildiği 1880 yılına kadar toplam yetmiş sekiz mezun verdi.

Kaynakça

BOA. A.DVN. MHM. 33-97; A. DVN. MKL. 9-9; İ. DH. 417-27611; İ. DH. 433-28992; İ.DH. 470-31473; İ. DH. 475-31900; İ. DH. 831-66880; İ. MMS. 8-331; İ. MVL. 372-16327; İ. MVL. 398-17314; Ayniyat Defteri. 747, 784; Meclis-i Tanzimat Defteri. 3; ŞD. 239-27;

Devlet Salnâmesi. Sene: 1289, 1290, 1291, 1292, 1293, 1294, 1295, 1296.

Düstur. Birinci tertip, II. Cilt, İstanbul 1289.

Dursun, Selçuk. Forest and the State: History of Forestry and Forest Administration in the Ottoman Empire. Dr.T, Sabancı Üniversitesi, 2007.

Ergin, Osman [Nuri]. Türkiye Maarif Tarihi. I-II, İstanbul 1977.

Keskin, Özkan. “Osmanlı Ormancılığı’nın Gelişiminde Fransız Uzmanların Rolü”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. sy. 44 (2006), s. 123-142.

Kutluk, Halil. Türkiye Ormancılığı ile İlgili Tarihî Vesikalar 893-1339 (1487-1923). İstanbul 1948.

Süleyman İhsan. “Ormanlarımızın Tarihçesi”. Orman Mekteb-i Âlisi Mecmuası. sy. 2 (1333).

Ziraat Vekaleti Mütehassıs Raporları Orman Kısmı. İstanbul 1927.

Kaynak: https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/orman-mektebi

Görüş, öneri ve yorumlarınız için tıklayınız.

Bilgi paylaştıkça çoğalır. Okuduğunuz için teşekkür ederiz.

ORMAN MEKTEBİ (1857-1880)

Orman mühendisi yetiştirmek üzere İstanbul’da açılan okul.