Yükseköğretim kurumlarında kalite güvencesi çalışmalarını yürütmek üzere, 2015 yılında Yükseköğretim Kurulu (YÖK) bünyesinde komisyon şeklinde oluşturulmuş ve 2017 yılında 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununda yapılan düzenleme ile idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişiliği olarak kurulmuştur.
Yükseköğretim Kalite Kurulu, Yükseköğretim Kurulu tarafından seçilen üç, Üniversitelerarası Kurul tarafından seçilen üç, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından seçilen bir, Mesleki Yeterlilik Kurumunu temsilen bir, Türk Akreditasyon Kurumu'nu temsilen bir, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu'nu temsilen bir, Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı'nı temsilen bir, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ni temsilen bir ve öğrenci temsilcisi bir üye olmak üzere toplam on üç üyeden oluşmaktadır. Kurul üyeleri aralarından salt çoğunlukla Başkan ve Başkan Yardımcısı seçerler. Yükseköğretim Kalite Kurulu üyelerinden öğrenci temsilcisinin görev süresi bir yıl, diğer üyelerin görev süresi dört yıldır. İki dönemden fazla üyelik yapılamaz. Kurul, kararlarını üye tam sayısının en az üçte tamsayısının salt çoğunluğu ile karar alır. Teşkilat yapısı, Kalite Kurulu ile Genel Sekreterlikten oluşur.
Yükseköğretim Kalite Kurulu, kendi yönetmeliklerini ve yönergelerini hazırlama, kalite güvencesi süreçlerine ilişkin kılavuzlarına göre faaliyetlerini yürütme, değerlendirme takımlarını eğitme ve belirleme, değerlendirme takımlarının hazırladığı raporları değerlendirme noktasında, başka bir kurum veya kuruluşun onayına gerek duymaksızın, kararlarını verme hususlarında bağımsızdır.
Yükseköğretim Kalite Kurulu, Avrupa Yükseköğretim Alanı için kabul edilmiş olan Avrupa Yükseköğretim Alanında Kalite Güvencesi Standartları ve Yönergesi'ni (Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area – ESG 2015) çerçevesi doğrultusunda, Türk yükseköğretim sisteminin karakteristiklerini de dikkate alarak, yükseköğretim kurumlarına yönelik kalite güvencesi sistemini geliştirmiştir.
Yükseköğretim Kalite Kurulu'nun temel görevleri, yükseköğretim kurumlarının dış değerlendirmesini yapmak, akreditasyon kuruluşlarının yetkilendirilmesi ve tanınması süreçlerini yürütmek ve yükseköğretim kurumlarında kalite güvencesi kültürünün içselleştirilmesi ve yaygınlaştırılmasını sağlamaktır. Kurul, Kurumsal Dış Değerlendirme, Akreditasyon ve İzleme Programları Rehberine göre yerine getirdiği birinci görev alanıyla ilgili olarak, Türkiye'deki yükseköğretim kurumlarına yönelik kurumsal dış değerlendirme, izleme, kurumsal akreditasyon ve ara değerlendirme şeklinde ardışık olarak uygulanan dört program yürütmektedir. Kurul, yükseköğretim kurumlarının dış değerlendirmesini akademik ve idari personel, öğrenci, sektör temsilcisi ve uluslararası temsilcinin katılımıyla oluşturulan Değerlendirme Takımı marifetiyle yapmaktadır.
Yükseköğretim Kalite Kurulu, ikinci görevi olan program akreditasyonu yapılması hususunda, kâr amacı olmayan tüzel kişilere yetki vermekte ve uluslararası akreditasyon kuruluşlarını da tanımaktadır.
Kurul'un birinci ve ikinci görevi kapsamında gerçekleştirdiği faaliyetlerin sonucu olarak, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından yapılan Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzunda akredite edilen yükseköğretim kurumlarına ile akredite edilen programlara ilişkin bilgilere yer verilmektedir.
Üçüncü görevi kapsamında, Kurul, yükseköğretim kurumlarında kalite kültürünün içselleştirilmesi, yaygınlaşması ve kurumsallaşmasına yönelik eğitsel faaliyetler (seminer, panel, konferans ve çalıştay vb) yürütmektedir.
Yükseköğretim Kalite Kurulu, 2020 yılında Avrupa Yükseköğretimde Kalite Güvencesi Birliği (ENQA) ve 2023 yılında Avrupa Kalite Güvencesi Kaydı (EQAR) üyelikleriyle Avrupa Yükseköğretim Alanına uyumunu tam olarak sağlamıştır. Kurul, Asya-Pasifik Kalite Ağı (APQN), Yükseköğretim Kalite Güvence Ajansları Uluslararası Ağı (INQAAHE) ve Amerikan Yükseköğretim Akreditasyon Kurulu Uluslararası Kalite Grubu (CHEA/CIQG), İslam Dünyası Kalite Güvence Ajansları Birliği (IQA) üyeliğine de kabul edilmiştir. Ayrıca Fransa, Ukrayna, Rusya, Kuzey Makedonya, Azerbaycan, Kazakistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Moritanya'daki kalite güvencesinden sorumlu ulusal kuruluşlarla da bilgi ve tecrübe paylaşımı ile ortak projeler gerçekleştirme amacıyla ikili iş birliği anlaşmaları yapmıştır.
Yükseköğretim Kalite Kurulu, her yıl bir önceki yıldaki yükseköğretim kurumlarındaki iç kalite güvencesi sistemi, dış değerlendirme programları, kalite güvencesi ve performans göstergeleri ilişkisi, akreditasyon kuruluşları ve paydaşların algısının analiz edildiği Yükseköğretim Değerlendirme ve Kalite Güvencesi Durum Raporu yayınlamaktadır. Durum Raporunda politika yapıcılara, yükseköğretim kurumlarına, değerlendiricilere, öğrencilere ve akreditasyon kuruluşlarına yönelik önerilere yer verilmektedir. Yükseköğretim kurumlarının sürekli iyileştirilmesini hedefleyen Kurul, yükseköğretim kurumlarının paydaşlarının eğitim -öğretim, araştırma – geliştirme ve toplumsal katkı ile idari faaliyetlerine aktif katılımlarını teşvik etmekte ve mezunlar ile mensuplarında aidiyet duygusunun geliştirilmesini teşvik etmektedir.
