1940'lı yıllara kadar, halkevlerinde köylünün kasaba ile sosyal ve kültürel temaslarını sağlamakla görevli köycülük şubeleri çok sayıda köyle meşgul olmak durumunda kaldığından faaliyetlerde aksamalar ve yetersizlikler görülmüştür. Buralarda halkevlerinin görevini yapacak bir kuruma ihtiyaç duyulmuş ve V. Cumhuriyet Halk Partisi Kurultayı'nda, nizamnamede yapılan değişiklikle tıpkı halkevleri gibi birer kültür kurumu olmak üzere halkodalarının açılması kararlaştırılmıştır. Ardından yirmi maddeden oluşan halkodaları talimatnamesi hazırlanmış, 8 Ağustos 1939 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe girmiştir.
23 Aralık 1939 tarihli Halkevleri Danışma Komitesi toplantısında konuşan Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, halkevleri ve halkodalarının amacına açıklık getirmiştir. Buna göre temel amaç, Türk içtimaî muhitini skolastik medeniyetin bütün tesirlerinden temizlemek ve göçmüş bir medeniyetin enkazından kurtararak Avrupa medeniyetini var eden düşünce ve çalışma metotlarıyla yeni Türk cemiyetini var edecek imkânları hazırlamaktır. Ona göre Garp medeniyeti ile orta zaman medeniyeti aynı zamanda takip olunamazdı. En geniş mânada halk terbiyesine dayanan bu işi bir ucundan halkevleri ve halkodaları üstlenmişlerdir.
Halkodalarının açılışı halkevlerinin kuruluş yıl dönümünde, 19 Şubat 1940 tarihinde gerçekleştirildi ve 141 halkodası faaliyete başladı. Halkodalarının binasını, bütçesini ve döşemesini sağlama görevi ise bu kurumların bulunduğu yerin il, ilçe, nahiye veya ocak parti yönetim kuruluna verildi. Halkodalarının kuruluş şartları halkevlerine nazaran kolaylaştırılmış, en az elli üyenin ve uygun bir binanın sağlanmasıyla kurulmalarına imkân verilmiştir. Yönetmelik gereği halkodaları, partiye (CHP) kayıtlı veya devlet memuru olmak şartıyla üç ile yedi kişilik idare heyetinin kendi aralarından seçtiği reis tarafından yönetilmiştir. Halkodalarının idarî ve malî işlerde bulunduğu yerin parti teşkilatıyla, kültürel çalışmalarda ise parti genel sekreterliği ile temasta bulunması esastır.
Teşkilat bakımından sade bir yapıda kurulmuş, komitelere yer verilmemiş halkevleri gibi tarih, dil, güzel sanatlar, halk bilimi çalışmaları ve köy araştırmaları vb. kültürel faaliyetlerinin yanında halkın okuyup yazmayı öğrenmesini de sağlayan kuruluşlar olmuştur. Bu anlamda halkodaları, devletin resmî kültür politikalarını köy ve kasabalarda yaşayan bütün halka ulaştıran yaygın eğitim kurumları olarak işlev görmüştür. Halkodalarında tiyatro faaliyeti olarak temsiller düzenlenmiş, bu temsillerde köylüler başarıyla rol almışlardır.
Halkodaları, halkevleri gibi Cumhuriyet Halk Partisi'nin "cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, laiklik, devletçilik ve inkılapçılık" prensipleri doğrultusunda çalışan kültür ocaklarıdır. Halkevlerinin merkezî yayın organı olan Ülkü dergisinde halkodalarından, "Cumhuriyet Halk Partisi'nin birer kültür müessesesi" ve "nurlu irşat ocakları" olarak söz edilmiş, millî hayatın ve millî eğitimin başlıca yuvaları olarak görülmüştür. "Devlet kuruluşları dışında halk eğitimi" başlığı altında ilk sırada halkevleri ve halkodaları sayılmış, devlet kuruluşları dışındaki özel kurumlar olarak nitelendirilmelerine rağmen bunlara devlet bütçesinden geniş ölçüde yardım edilmiştir. Bununla birlikte, bu kurumlar çeşitli eleştirilere de maruz kalmıştır. Ayrıca halkın bir kısmı bu kurumlara mesafeli yaklaşmıştır.
Kuruluşlarında genel olarak öğretmenlerin ve köylerde görev yapan eğitmenlerin öncülük yaptığı halkodalarının ilham kaynaklarından biri geleneksel Türk köylerindeki köy odaları olmuştur.
Halkodalarının çalışmaları halkevleri gibi 8 Ağustos 1951 tarihinde kabul edilen 5830 sayılı kanun ile son bulmuş, halkevleriyle birlikte 4322 halkodası da kapatılarak mal varlıkları hazineye devredilmiştir.
